اين كه روزگار ما هر روز يك نابغه را برايمان به دنيا نمى آورد ، شايد همان حقيقتى باشد كه مضمون آن در حديث شريف ان اللّه تعالى سيبعث لهذه الأمة على رأس كل مئة سنة من يُجَدِّدُ لها دينها (سنن ابى داوود ، ج 4 ، ص 480) ۱ ، نيز بدان اشاره شده است كه در دوران هاى گذشته و آينده اسلامى نيز وضع به همين منوال بوده و خواهد بود ، و اين جاست كه ميزان خسارت بسيار سنگينى كه با شهادت پيشوا و انديشمند بزرگ ، شهيد سيد محمد باقر صدر ، دامنگير اسلام شده مشخص مى گردد. همو كه در عصر ما ، كه بس محتاج چنين شخصيت هايى است ، سمبل و نماد انديش مندان مسلمان به شمار مى رود.
شهيد صدر شخصيتى منحصر به فرد و بى نظير ، و امتى در قالب يك فرد بود كه ويژگى هاى عظمت و بزرگى در شخصيت او جمع گشته بود . از دوران جوانى ، استعداد و نبوغى توأم با ادب والاى اسلامى و تواضع شگفت انگيز ، در تمام مراحل زندگى همراهى اش مى نمود ، تا آن دم كه زندگى اش را با شهادت در راه خدا به تاج حلم و بردبارى انبياء عليهم السلام آراست. بله ، زندگى شهيد صدر متعلق به امتش ، و گفتار او آئينه تمام نماى اعمال و كارهايش بود زيرا وظيفه خود را شناخت ، مسئوليتش را دريافت و جايگاهِ بازگشتِ خود را دانست. وى با بصيرت نافذ خود ، مشكلات امت اسلامى و بحران انديشه و تمدن معاصر را دريافت؛ اين مشكلات او را از اداى رسالتش باز نداشت و هرگز او را بد خلق و عبوس ننمود.
او همچون حاكمى كه در مسائل خطير در قبال مردم مسئول است وظيفه خود را به انجام رساند. و از اين جا بود كه كتاب هاى «فلسفتنا» و «الاسس المنطقيه للإستقراء» كه تا كنون اندك افراد و نادر اشخاصى آن را فهميده اند ـ و نيز كتاب «اقتصادنا» را نگاشت ، تا به مثابه اولين گام در راه رسيدن به مقصدى شايسته باشد ؛ و حتى قسمت اعظم ديگر تأليفات او نيز فراتر از شيوه معمول در تأليفات است. چه ، برگرفته از انديشه درخشان و نوگراىِ اوست كه تلاش نموده با آن ، تاريكى و ظلمت گرايش «استصحابى» را در هم شكند. همان كه در دو سخنرانى اش ـ كه به چاپ هم رسيده است ـ آن را با عنوان
1.از كتاب الملاحم باب «ما يذكر فى قرن المئة»؛ مستدرك حاكم نيشابورى ، ج ۴ ، ص ۲۲ ؛ الخصائص الكبرى ، ج ۳ ، ص ۲۳ .
