اين در ، كه هنوز بسته مانده است.
اميد است كه خداى عز و جل ما را در آينده به بحث در مورد اين مناقشات و تحقيقات موفق گرداند ؛ و از آن جا كه اين بحث ، جديد است و هر كار تازه ، لزوما خالى از لغزش و اشتباه نمى باشد ، مگر آنچه از معصوم عليه السلام صادر شود ، بنا بر اين ، خواستاريم تا از كاستى هاى آن درگذريد تا اين رويكرد جديد در بحث ، خيزشگاه گسترش نقدهاى هدف مندى باشد كه روى همديگر انباشته شده است ؛ نقدهايى كه هدف ماوراى اين بحث را تحقق مى بخشد. يعنى بيان تلاش ها و مشاركت هاى فعال و پيگير شهيد سيد محمد باقر صدر در عرصه علم درايه و رجال ، كه تا كنون تنها اندكى از آن شناخته شده است.

ابزارهاى بحث شهيد صدر در علم دراية الحديث و رجال

شهيد صدر براى بحث در دراية الحديث و رجال ابزارهاى [خاصى] را به كمك مى گيرد . مراد از اين ابزارها ، هر چيزى است كه حضورى فعال يا اثرى مستقيم در شكل گيرى بحث درايه اى و رجالى نزد ايشان دارد ؛ اعم از اين كه اين تأثير مرتبط با منابع و مآخذ بحث و ميزان استفاده از آن مصادر و اولويت آنها نزد ايشان به لحاظ قابل اعتماد بودن باشد يا مربوط شود به نياز مشارٌ اليه ـ به عنوان فقيهى برجسته در عرصه فقاهت ـ به مباحث معمول و رايج علم دراية الحديث و رجال و استدلال بر آنچه كه طبق مبانى علمى ايشان از اين دو علم ، صحيح به نظر مى رسد . نيز فرقى نمى كند كه ابزارهاى ياد شده در سطح تحول و نوسازى برخى از آن مباحث در پرتو دستاوردهاى اين فن و اختلاف مبانى ايشان به كار آيد ـ همچنان كه بين متخصصان اين فن ، شناخته شده است ـ و يا استناد از آن در سطح ايجاد نوآورى در اين مباحث و افزون به آن باشد . بنا بر اين ، مى توان ابزارهاى بحث شهيد صدر در دراية و رجال را به دو بخش تقسيم نمود كه عبارت اند از :
بخش اول. ابزارهاى معمول ومتداول؛ بخش دوم. ابزارهاى تحول يافته و ابتكارى.

ابزارهاى معمول و متداول

آنچه در نگاه نخست در اين تقسيم ، به ذهن مى آيد اين است كه در اين قسمت بين