كتب نيز آشكار است ، همان نويسندگانى كه طرق شيخ طوسى در مشيخه يا فهرست به آنها ضعيف است.
محدث نورى انديشه تعويض را كمى پيش از نقل ضعف مشيخه و فهرست از شيخ اردبيلى ، با لفظ «قلتُ» در ابتدا و لفظ «انتهى» در آخر آن ، به شكلى كلّى و عام در فايده مذكور بيان كرده است (خاتمة المستدرك الوسايل ، ج 3 ، ص 1084 ـ 1159 ، فايده ششم) . عجيب آن است كه محدث نورى بر سخن اردبيلى كه مى گويد : «و إلى إسماعيل بن مهران ، ضعيف فى المشيخة» و نيز «و إلى أصبغ بن نباتة... ضعيف فى المشيخة» ، اعتراض و ايراد وارد ساخته و در اين دو مورد به اشتباه قلم اردبيلى اشاره مى كند و مى گويد كه شيخ طوسى در مشيخه ، طريقى را به اين دو شخص ذكر نكرده است.
ولى بايد گفت بنابر انديشه تعويض كه خود محدث نورى در فايده ششم در مورد آن بسيار بحث كرده است ، احتمال ندارد كه اين دو مورد از جاى ديگر استنباط شده باشد.
حق آن است كه نسبت دادن سهوِ قلم و اشتباه به مرحوم اردبيلى در اين چنين مواضعى ـ همه يا برخى از آنها ـ از سوى برخى افراد ، نسبتى درست نيست ، و ظاهر امر اين است كه عدم وضوح روش اردبيلى در استنباط طرق جديد ـ دو مشيخه طوسى با تكيه بر انديشه تعويض ـ سببى وراى اطلاق آن نسبت به ايشان است. زيرا بيشتر آن طرق ـ اگر نگوييم همه آنها ـ از طرق شيخ در فهرست استفاده شده است و برخى از آنها نيز از خود اسناد تهذيبين استفاده شده است؛ آن چنان كه روش ديگر شيخ اردبيلى در استنباط طرق جديد براى تهذيبين ، از اين مسئله پرده بر مى دارد؛ و اين نيز نوعى تعويض به شمار مى آيد ، با اين تفاوت كه استنباطى ضعيف است و خالى از اشكال نيست . صاحب بزرگ ترين موسوعه رجالى در تاريخ شيعه امامى ، سيد بروجردى ، ما را از آن ضعف مطلع نموده است.
منشأ اين ضعف ـ آن طور كه در مقدمه جامع الرواة به قلم سيد بروجردى آمده ـ اين است كه :