عَلَيْها عَطْفَ الضَّرُوس وَ فَرَشَ الأَْرْضَ بِالرُّؤُوسِ . قَدْ فَغَرَتْ فَاِغرَتُهُ وَ ثَقُلَتْ فِي الأَْرْضِ وَطْأَتُهُ ، بَعيدَ الْجَوْلَةِ ، عَظِيمَ الصُّوْلَةِ وَاللّهِ لَيُشَرِّؤَنَّكُمْ فِي اَطْرافِ الأَْرضِ حَتّى لايَبْقَى مِنْكُمْ إِلاّ قَليلٌ ، كَالْكُحْلِ فِي العَيْنِ . فَلاتَزالُونَ كَذلِكَ حَتّى تؤُوبَ إِلَى الْعَرَبِ أَوازِبُ اَحْلامِها! فَالْزَمُوا السُّنَنَ الْقائَمةَ وَالآثارَ الْبَيِّنَةَ وَالْعَهْدَ الْقَريبِ الَّذِي عَلَيْهِ باقِي النُّبُوَّةِ وَ اعْلَمُوا اَنَّ الشَّيْطانَ اِنَّما يُسَنِّىَ لَكُمْ طُرُقَهُ لِتَتَّبِعُوا عَقِبَهُ
ذيل عناوين نشانه هاى ضد انقلاب آخرالزمان كيست؟ و وظيفه مردمان آخرالزمان ، اين فراز مورد بحث و بررسى قرار مى گيرد.
قابل ذكر است كه بندهاى نقل شده ، بخشى از متن اصلى خطبه است كه سيد رضى آنها را انتخاب نموده و آورده است . گفتنى است كه اين خطبه در منبع ديگرى يافت نشده و راهى براى فهم دقيق آن در پيش رو نيست .

جدال آخرالزمان

خطبه 138 نهج البلاغه از همان آغاز به گونه اى ايراد شده كه گويى اميرالمؤمنين على عليه السلام در مقام بيان اخبارى مربوط به آينده است. استفاده از «إذا» ظرفيه در همان ابتداى خطبه اين امر را روشن تر مى سازد. خويى در منهاج البراعة بحث گسترده اى در مورد اِعراب بخش ابتدايى كلام حضرت ، بيان مى كند كه «إذا» در اين جا به هيچ وجه شرطيه نبوده و در واقع معناى ظرف مى دهد (ج 8 ، ص 347) .
خطبه مذكور كه سيد رضى آن را تحت عنوان «يُومِى ءُ فيها إِلى ذِكْرِ الْمَلاحِم» نام گذارى كرده است اين گونه آغاز مى شود :
يَعْطِفُ الْهَوى عَلَى الْهُدى إِذا عَطَفُوا الْهُدى عَلَى الْهَوى وَ يَعْطِفُ الرَّأْىَ عَلَى الْقُرآنِ إِذا عَطَفُوا الْقُرآنَ عَلَى الرَّأْىِ ؛ خواهش نفسانى را به هدايت آسمانى باز مى گرداند و آن هنگامى است كه [مردم] رستگارى را تابع هوى ساخته اند و رأى آنان را پيرو قرآن كند و آن هنگامى است كه قرآن را تابع رأى خود كرده اند.