شهادت عبد اللّه بن یقطُر

شهادت عبد اللّه بن یقطُر ، [۱] سه گونه گزارش شده است :

 ۱ . وی ، فرستاده امام حسین علیه السلام به سوی کوفیان بوده که در قادسیه ، دستگیر شد و به دستور ابن زیاد ، از بالای دارالحکومه ، به پایین پرتاب گردید و بدین سان به شرف شهادت ، نائل آمد . خبر شهادت او، هم زمان با خبر شهادت مسلم علیه السلام و هانی ، در منزلگاه زُباله به امام حسین علیه السلام رسید . [۲]

 گفتنی است که بر پایه گزارش های یاد شده ، مشابهت سرنوشت عبد اللّه بن یقطُر و قیس بن مُسهِر ، ابهام آمیز است ، به گونه ای که شیخ مفید در الإرشاد  می نویسد :

 وقتی حسین علیه السلام به وادی حاجر از بطن الرُّمّه رسید ، قیس بن مُسهِر صَیداوی ، و گفته می شود که برادر رضاعی خویش، عبد اللّه بن یقطُر را به سوی مردم کوفه فرستاد . [۳]

 ظاهرا تا کنون کسی نتوانسته این ابهام را روشن سازد .

 ۲ . در شماری دیگر از گزارش ها آمده که عبد اللّه بن یقطُر ، حامل نامه مسلم علیه السلام به امام حسین علیه السلام بوده است [۴] که دستگیر و به دستور ابن زیاد ، گردن زده شد. [۵]

 ۳ . برخی از گزارش ها نیز حاکی از آن است که وی ، در کربلا شهید شده است .

 گفتنی است که در باره عبد اللّه بن یقطُر ، چند نکته قابل تأمّل است :

 نکته اوّل، این که نام او تنها در جریان قیام امام حسین علیه السلام آمده است و غیر از این ، اطّلاع چندان دقیقی از وی در دست نیست . تنها در کتاب الخرائج و الجرائح ، آمده است که :

 عبد اللّه بن یقطُر بن ابی عقب لیثی ، از [تیره] بنی لیث ، از [قبیله] بکر بن عبد مناف بن کنانه است که همشیر حسین علیه السلام بوده است .

 نکته دوم، این که در گزارش های مشهور، وی «رَضیع (همشیر)» امام حسین علیه السلام شمرده شده است ، [۶] در صورتی که منابعی که دوران کودکی  امام علیه السلام را گزارش کرده اند ، اشاره ای به این که ایشان برادر رضاعی (همشیر) داشته باشد ، ندارند . به عکس ، برخی روایات، تأکید می کنند که ایشان ، از هیچ زنی شیر نخورده است . [۷]

 گفتنی است که مرحوم محمّد سماوی ، در کتاب إبصار العین ، برای توجیه این مسئله ، گفته است :

 عبد اللّه بن یقطُر حِمیری (برادر همشیر حسین علیه السلام ) ، مادرش ، دایه حسین علیه السلام بود ، همان طور که مادر قیس بن ذریح ، دایه حسن علیه السلام بود ... . ابن حجر ، در الإصابة گفته : او صحابی بوده است ؛ چرا که با حسین علیه السلام ، همسال بوده است .

 لیکن مستندی برای این ادّعا نیافتیم ، و آنچه ایشان از ابن حجر نقل کرده است نیز در کتاب مورد اشاره ، یافت نشد [۸] . [۹]

 نکته سوم، این که گزارش هایی که اعزام عبد اللّه را از جانب امام حسین علیه السلام می دانند ، اشاره ای به متن پیام امام علیه السلام و مکان اعزام او ندارند ؛ امّا گزارش ابن اعثَم ـ که دستگیری وی را مرتبط با نامه مسلم علیه السلام به امام علیه السلام می داند ـ ، متن نامه را هم آورده است [۱۰] که پس از  وی ، این موضوع به کتاب های دیگری چون مقتل الحسینِ خوارزمی نیز راه یافته است .

 نکته چهارم، این که ظاهرا شهادت عبد اللّه بن یقطُر ، قبل از قیس بن مُسهِر بوده است .

 نام وی در «زیارت رجبیه» ، چنین آمده است :

 سلام بر عبد اللّه بن یقطُر ، برادر رضاعی حسین!