جامع احادیث الشیعة فی احکام الشریعة

به دلیل نقص وسائل الشیعه، احادیث فقهی بصورت کامل تر در این کتاب گرد آمده است.

آیت اللّه العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی (م ۱۳۸۰ ق) بر اهمیت علم رجال و شناخت اسناد و جایگاه آن در استنباط فقهی تأکید می کرد و کتاب وسائل الشیعه (اثر محمدبن حسن حرّعاملی، متوفی ۱۱۰۴ م) را که احادیث فقهی را به ترتیب ابواب فقهی دربر دارد بسیار ارج می نهاد ولی اصرار داشت که این کتاب به سبب برخی اشکالات و کاستی ها نیازمند تنقیح و تکمیل است.
برخی از این کاستی ها از دیدگاه او عبارت بودند از:
۱- تقطیع و پاره پاره شدن احادیث که موجب شده یک حدیث به شکل چند پاره در چندین باب گوناگون بیاید، از این رو مجتهد در مقام استنباط فقهی به درستی نمی تواند متوجه فضای صدور حدیث و قرائن موجود در متن آن شود. از سوی دیگر، تقطیع سبب تکرار اسناد احادیث و زیادشدن ابواب کتاب و در نتیجه پرحجم شدن کتاب شده است.
۲- ذکر نشدن آیات مربوط به احکام در ابتدای ابواب.
۳- درآمیختن احادیث آداب و سنن با احادیث احکام فقهی.
۴- نقل نکردن دقیق برخی احادیث از کتب اربعه (کافی، کتاب من لایحضره الفقیه، تهذیب الاحکام، الاستبصار) به طوری که گاه معنای احادیث منقول با احادیث اصلی تفاوت دارد.
۵- صاحب وسائل در ارجاع خواننده به دیگر احادیثِ هم مضمون، تعابیری مبهم مانند «تَقَدَّم» یا «یَأتی» به کار برده و نشانی حدیثِ مورد اشاره را دقیقاً معلوم نکرده است.
۶- گاه همه احادیثِ یک موضوع ذکر نشده و برعکس، احادیث غیرمرتبط نقل شده است.
این واقعیت ها آیت اللّه بروجردی را بر آن داشت تا طرح اثری حدیثی را پیشنهاد کند که دربردارنده تمامی احادیث فقهی و دارای باب بندی مناسب و بدون تکرار و تقطیع باشد. با استقبال شاگردان ایشان از این طرح، اجرای آن به اهتمامِ شماری از آنان و با اِشراف و نظارت مستمر خود او آغاز شد.
در جریان تألیف کتاب، بسیاری از افراد گروه از ادامه همکاری بازایستادند و در نهایت، کار تألیف و باب بندی و چاپ کتاب را اسماعیل معزّی ملایری به انجام رساند. در مقدمه فرزند آیت الله بروجردی بر نخستین جلد کتاب، اسماعیل معزّی و شیخ علی پناه اشتهاردی، دو تن از افراد فعال در این باره معرفی شده اند.
به گفته برخی مؤلفان در ابتدا قرار بود که این کتاب، تنها ناظر به احادیث کتاب وسائل الشیعه باشد و با نام تهذیب الوسائل منتشر شود اما در ادامه کار تصمیم گرفته شد که کتاب، شامل تمام احادیث فقهی شیعه باشد؛ از این رو احادیث مستدرک الوسائل محدث نوری نیز بدان افزوده شد. نام کتاب را آیت اللّه بروجردی خود برگزید.
ویژگی های کتاب جامع الأحادیث
گرچه تاکنون جوامع حدیثی دیگری در اختیار فقها بوده است اما ویژگی‌های این کتاب که حسب ‌الا‌مر و با نظارت مرحوم آیت الله العظمی بروجردی تألیف و تحقیق شده، چنان بود که ضمن گزینش در پنجمین دوره کتاب سال ولا‌یت در سال ۱۳۸۲، تأیید و تحسین بسیاری از علما را برانگیخته است، آن ‌گونه که زبان به ستایش این اثر قوی گشوده‌اند.
برخی از امتیازات جامع احادیث الشیعة به قرار ذیل است:
۱-   افزون بر احادیث وسائل الشیعه و مستدرک الوسائل، حاوی هشتصد حدیث دیگر نیز است.
۲-   آیات مربوط به واجبات و مستحبات احکام شریعت را در ابتدای هر باب متذکر شده است.
۳-   احادیث بدون تلخیص، تبدیل، تغییر و تقطیع درج شده است.
۴-   در هر باب به روایاتی که به ابواب دیگر نیز ارتباط دارد دقیقاً و با نشانی ارجاع داده شده است تا محققان به راحتی به روایات مربوط به یک موضوع در ابواب مختلف دست یابند.
۵-   روایات «معتبر» و «مفتی ‌به» متمایز شده است.
۶-   رعایت نظم و دقت در مکا‌ن‌یابی احادیث است که هر حدیث دقیقاً در باب مربوط ذکر شود.
۷-   وجوهی که فقهای بزرگ سلف در جمع بین متعارضین بیان کرده‌اند، ذکر شده است.
۸-   یادآوری نسبت به واژگان غریب، مشکل و توضیحات ضروری برای فهم احادیث، اصلا‌ح خلل اسناد و تذکر موارد مشتبه‌ در کتاب، امدادگر محققان است.
در آغاز این جامع حدیثی، مقدمه مفیدی در خصوص علم حدیث و وجوب تمسک به کتاب الله و عترت رسول الله آمده که حاوی نکات ارزشمند حدیثی است.
ترجمه جامع احادیث الشیعه
برخی از مجلدات این کتاب با عنوان اصلی «ترجمه منابع فقه شیعه ترجمه و از سوی نشر فرهنگ سبز از سال ۱۳۸۶ش - ۱۳۹۲ ش در تهران منتشر شده است: جلد ۱ با عنوان مبادی و اصول فقه شیعه ترجمه محمدحسین مهوری زیر نظر احمد اسماعیل تبار و سید احمدرضا حسینی؛ جلد ۲۲ مکاسب محرمه، بیع ترجمه سه تن پیشگفته، ۲۳ – ۲۴ معاملات، ۲۵ – ۲۶ نکاح، ۲۷ انحلال نکاح و کفارات، ۲۹ ارث، ۳۰ قضا، شهادات حدود و ۳۱ قصاص و دیات که در دو جلد اخیر مهدی حسینیان به گروه ترجمه اضافه شده و نام آقای محمد حسین مهوری یاد نشده است.
چاپ کتاب جامع احادیث الشیعه
۱-   چاپ کتاب در زمان حیات آیت الله بروجردی آغاز شد و نخستین جلد (شامل ابواب مقدمات و مبحث طهارت) در ۱۳۸۰ق، چند روز پس از وفات ایشان در قطع رحلی منتشر گردید. در ابتدای کتاب، بابی مقدماتی گشوده شده که دربردارنده برخی مباحث مهم اصولی است مانند حجیت عقل، حجیت ظاهر قرآن و سنّت پیامبر اکرم و مشروط بودن تکلیف به عقل و بلوغ از دیدگاه احادیث. تألیف مقدمه کتاب را آیت اللّه بروجردی خود آغاز کرد و پس از وفات او، فرزندش سید محمدحسن آن را تکمیل نمود. جلد دوم کتاب در همان قطع و شامل ابوابی از مباحث نماز در ۱۳۸۵ق چاپ شد.
۲-   چاپ کامل کتاب در قطع وزیری در ۱۳۹۹ با توصیه و حمایت مالی آیت اللّه خوئی در قم آغاز شد و در ۱۴۱۵ در ۲۶ جلد به پایان رسید. در ابتدای مجلدات کتاب تا جلد بیستم، دستخط تشویق آمیز آیت اللّه خوئی دیده می شود. چاپ مجلدات پایانی کتاب نیز از حمایت آیات، سید محمدرضا گلپایگانی و سیدعلی سیستانی برخوردار شد.
۳-   آخرین چاپ جامع احادیث الشیعه، با اضافات و اصلاحاتی بر چاپ پیشین، در ۱۳۷۱ش آغاز شد و در ۱۳۸۳ش در ۳۱ جلد به پایان رسید.
مهمترین ویژگی های این چاپ، بنابر آنچه در مقدمه آن آمده، عبارت است از: افزودن حدود هزار حدیث که در وسائل الشیعه و مستدرک الوسائل نیامده است، ذکر معانی لغات، آوردن تعلیق و توضیح درباره برخی احادیث، تبدیل شماره صفحات منابع حدیثی به چاپهای جدیدتر آنها و تصحیح اشتباهات چاپ اول.
منابع
مقالۀ «جامع احادیث الشیعة فی احکام الشریعة» از محمد کاظم رحمان ستایش (دانشنامه جهان اسلام)؛ سایت lib.ir
تهیه وتنظیم: عباسعلی مردی

جامع احادیث الشیعه فی احکام الشریعه احادیث امامیه

تازه ها

پربازدیدترین ها

جامع احادیث الشیعة فی احکام الشریعة

اين صفحه را برای دوستان خود ارسال کنيد