جواهر المطالب فی فضائل علی بن ابی طالب(ع)

حدیث ها در فضائل امام علی(ع) از زوایای گوناگون گردآوری و از کتاب های فریقین جمع آوری شده است.

مجموعه های حدیثی ای که در آنها احادیث فضایل و مناقب علی(ع) گردآوری شده، سه دسته اند:

برخی شامل روایات وارد شده در باب امامت و خلافت علی(ع) هستند که دربرگیرنده احادیثی همچون: حدیث اخوت، نصرت، ولایت، وصایت، منزلت، ثقلین، سفینه، غدیر و... هستند.

برخی دیگر، شامل احادیثی درباره فضایل نفسانی و کمالات روحی آن حضرت هستند، که مشتمل اند بر احادیثی در زمینه: چگونگی خلقت حضرت، یگانگی نور ایشان با نور پیامبر صلی الله علیه و آله، عصمت و طهارت او، سبقت او به اسلام، هجرت آن حضرت، عشق ورزیدن ملائک به ایشان، وجوب محبت ورزیدن به او و دشمنی با دشمنانش، و روایات درباره کمالات نفسانی او از جمله عبادات و خوفش از خدا، سخاوتش، ایثارش و حسن خلقش است.

برخی تألیفات نیز در مورد رفتار و سیره او نسبت به خانواده و افراد اجتماع است که آشنایی با این دسته از آثار، نه تنها بر امت اسلامی، بلکه بر تمامی ملل و مذاهب، ضروری است.

کتاب جواهر المطالب، تألیف فخرالدین بن محمدعلی طریحی (م ۱۰۸۵ق) شامل هر سه دسته احادیث یاد شده است. در این کتاب، آیات و اخبار صریح در شأن امام علی(ع) و فضایل و مناقب او، و برتری اش بر دیگران، گرد آمده اند و مؤلف، تمام کوشش خود را در باب جمع آوری احادیث این باب از کتب فریقین نموده است.

نام این کتاب را طریحی در فهرست آثارش یاد کرده است.[۱]

مؤلف کتاب را با نقل بخش زیادی از مطالب کتاب توضیح الدلائل علی تصحیح الفضائل تألیف شهاب الدین احمد ایجی شافعی آغاز کرده و سپس نزدیک به سیصد حدیث در فضایل و مناقب امیرالمؤمنین(ع)، با استناد به کتاب های شیعه و اهل سنت، جمع و نقل کرده است.

فضائلی همچون نخستین مؤمن به رسول خدا صلی الله علیه وآله، برتری ایمان وی بر ایمان دیگران، محبت رسول خدا به امیرالمؤمنین علیهماالسلام، وصایت وی، دانشمندترین مردم و برخی دیگر از ویژگی ها و اختصاصات وی آمده است.

منابع این کتاب شامل کتبی همچون: توضیح الدلائل ایجی، امالی صدوق، امالی طوسی، الروضة فی المعجزات، کتاب اللباب، و کتاب المناقب است.

چاپ های جواهر المطالب

این کتاب تاکنون یک بار تحقیق شده است: نخست به تحقیق آقای مهدی هوشمند در دفتر نهم میراث حدیث شیعه چاپ شد و سپس همان تحقیق با بازنگری و اشراف استاد قیس عطار از سوی کتابخانۀ تخصصی امیرالمؤمنین(ع) در مشهد به سال ۱۳۸۳ بازچاپ شد. این چاپ بر اساس دو نسخه تحقیق شده است:

۱- نسخۀ شماره ۱۱۰۸ کتابخانه حضرت آیة الله گلپایگانی، کتابت محمدجعفر، تحریر شده در سال ۱۲۵۸ق.

۲- نسخه شماره ۹۵۴۸ کتابخانه حضرت آیة الله مرعشی نجفی، بدون تاریخ کتابت و نام کاتب، تحریر شده در عصر مؤلف.

منابع
مقدمه محقق جواهر المطالب؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه؛ سایت lib.ir

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی

[۱]. الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج ۵، ص ۲۸۱