مطالعه کتاب خرید کتاب
دانلود کتاب
عنوان کتاب : الجعفریات یا الاشعثیات
زمان پدیدآورنده:
محل نشر : کربلا
ناشر
: العتبه الحسینیه المقدسه
نوبت چاپ
:
تاریخ انتشار
: 1434 ق
تعداد جلد
:
تعداد صفحه
:
شمارگان
:
قطع :
زبان
: عربی
نوع جلد
:
رده بندی
کنگره :
شابک
:
جستجو در Lib.ir
الجعفریات یا الاشعثیات
مشهورترین اثر روایى محمد بن اشعث کوفی (از علمای قرن سوم و چهارم هجری)
مشهورترین اثر روایى محمد بن اشعث کوفی (از علمای قرن سوم و چهارم هجری) كتاب جعفریات یا اشعثیات است. وی این مجموعه را كه هزار حدیث داشته (به نوشته علامه حلی در اجازه به بنی زهره) و به اسماعیل بن موسى بن جعفر(ع) كه او نیز در مصر مى‌زیسته، منسوب است، از طریق فرزند وی موسى بن اسماعیل روایت كرده است. این كتاب هر چند تألیف او به شمار نمى‌آید، اما به دلیل اینكه او آن را روایت كرده و به شهرت رسانده و پس از آن بسیاری از محدثان از طریق وی آن مجموعه را روایت كرده‌اند، به اشعثیات شهرت یافته است. نیز به دلیل اینكه مجموعۀ احادیث آن از امام جعفر صادق علیه السلام روایت شده به جعفریات نیز معروف شده است.
آیت الله محمدحسن نجفى صاحب جواهر (م ۱۲۶۶ق) در انتساب این مجموعه به ابن اشعث تردید كرده است، اما محدث نوری ادعا مى‌كند كه محدثانى چون مجلسى (م ۱۱۱۱ق)، ملا محسن فیض كاشانى (م ۱۰۹۰ق) و شیخ حر عاملى (م ۱۱۰۴ق) به نسخۀ اشعثیات دسترسى نداشته‌اند، ولى او به آن دست یافته و از این رو در تدوین كتاب مستدرك الوسائل، از این كتاب استفاده كرده است. نوری در خاتمه نشان مى‌دهد كه این كتاب از ابن اشعث است (مستدرك الوسائل، ۳/۲۹۰-۲۹۶).
روایات کتاب جعفریات (اشعثیات) از طریق ابو محمد سهل بن احمد بن سهل در کتب علمای شیعه نقل شده است. اما افزون بر او، علمای شیعه از دیگر طرق نیز کتاب را از وی روایت کرده اند. برخی از علمایی که روایات ابن اشعث از طریق آنها نقل شده عبارتند اند:
ابو محمد هارون بن موسی تعلکبری، ابو مفضل شیبانی (به گواهی ابن طاوس که ابن اشعث به روایات را نوشته است)، ابو الحسن علی بن جعفر بن حماد (به گواهی علامه حلی در اجازه بنی زهره)، عبد الله بن مفضل، ابراهیم بن محمد بن عبدالله قرشی، ابو محمد عبد الله بن محمد معروف به ابن سقا، ابو احمد عبد الله بن عدی.
این کتاب شامل موضوعات ذیل است:
کتاب الطهارة، کتاب الصلاة، کتاب الصیام، کتاب المناسك، کتاب الجهاد، کتاب النكاح، کتاب النفقات، کتاب الحدود، کتاب السیر و الآداب، کتاب التفسیر، کتاب الجنائز، کتاب الدعاء، کتاب الطب و المأكول، کتاب الرؤیا.
شایان ذکر است که علامه در کتاب رجال خود و شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعه، این کتاب را دارای هزار حدیث با یک سند دانسته اند و آن هم سند موسی بن اسماعیل بن موسی بن جعفر علیهما السلام است؛ ولی در نسخه های چاپی کتاب جعفریات، تعداد روایات نزدیک به دو برابر آن است و نشان می دهد که راویان و ناسخین روایات دیگری را از طرق افراد دیگر – چه شیعه و چه سنی – بدان افزوده اند.
نکته دیگر اینکه: جدا از بحث انتساب این کتاب به محمد بن اشعث – چنانکه گذشت، در اعتبار روایات این کتاب بین فقها اختلاف است؛ برخی از فقها به خاطر عدم وجود توثیق برای موسی بن اسماعیل، اعتباری به روایات این کتاب قائل نیستند. با اینکه موسی بن اسماعیل در کتب رجالی مثل رجال نجاشی معرفی شده است.
علامه مجلسى درباره کتاب جعفریات می نویسد: «این كتاب میان خاصه و عامه مشهور مىباشد و اكثر روایات كتاب نوادر راوندى از این كتاب گرفته شده است. شیخ صدوق نیز برخى از روایات این كتاب را از طریق دیگرى نقل مى‌كند. در برخى كتب رجالى طرق دیگرى نیز براى این كتاب نقل شده است كه ما در آخر كتاب بحارالانوار به آن اشاره خواهیم كرد».
علامه شیخ آقا بزرگ تهرانى درباره این كتاب نوشته است: «علامه مجلسى و شیخ حر عاملى با وجود جستجوى فراوان بر نسخه این كتاب دست نیافتند و خداوند آن را براى محدث نورى صاحب مستدرك الوسایل ذخیره نمود و بر ایشان منت نهاد و نسخهاى از این كتاب را در ضمن مجموعهاى در اختیار وى قرار داد و مصادرى دیگر كه معتبر و صحیح مىباشند نیز براى ایشان نسبت به این كتاب مهیا ساخت. از این جهت محدث نورى در خاتمه كتاب مستدرك این كتاب را قبل از دیگر كتابها مطرح مى‌كند و در متن كتاب مستدرك نیز روایات این كتاب را قبل از دیگر روایات نقل مىنماید. به بركت این كتاب و كتابهاى معتبر دیگر، كتاب مستدرك به درجهاى از اهمیت نایل آمده است كه مراجعه به آن بر هر مجتهدى لازم است».
گفتنی است که تقریبا همه این کتاب در نوادر قطب الدین راوندی نقل شده است. علامه مجلسی می گوید: تنها بخش کوچکی از آخر نوادر راوندی از جعفریات نیست.(دانشنامه رشد).
چاپهای الجعفریات / الاشعثیات
چاپهای مختلفی داشته است از جمله:
- تصحیح مرتضی اردکا‌نی و محمدحسن نجف آبا‌دی به ضمیمه قرب الاسناد، چا‌پخا‌نه اسلامیه، ۱۳۷۰ق / ۱۳۲۹ش، تهران؛
- تحقیق مشتاق صالح المظفر، العتبه الحسینیه المقدسه، ۱۴۳۴ق / ۲۰۱۳م، کربلا.
منابع:
ابن اشعث، نوشتۀ عبد الکریم گلشنی (دایرة ا لمعارف بزرگ اسلامی، جلد ۳؛ مقدمۀ مشتاق صالح مظفر بر تصحیح الجعفریات؛ سایت lib.ir
تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی
