طرح پژوهشي علم الحديث - صفحه 49

3 . فقه الحديث .
اينها سه حوزه كلان علم حديث است كه گرچه پژوهش هايى در آنها صورت يافته ، اما جاى كاوش هاى علمى بسيار دارد .

1 . تاريخ حديث و كتابشناسى

بررسى تاريخ حديث از آغاز تا دوره كمال ، امرى ضرورى است . گرچه به صورت اندك در برخى كتب از آن سخن رفته ، چون «علم حديث» اثر استاد شانه چى ، «مقدمه اى بر تاريخ تدوين حديث » اثر رسول جعفريان ، «تدوين السنة المطهرة » نوشته محمدرضا الحسينى الجلالى ، «تحول علم حديث » ، نوشتؤ مصطفى اوليائى ، «سير تحول قرآن و حديث » از على فاضل و عبدالرحمن انصارى ، «تدوين الحديث » از محمدعلى مهدوى راد و احمد عابدى (چاپ شده در مقدمه المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث البحار) و . . . اما هنوز كار درخور و همه جانبه صورت نگرفته است .
هنوز اثرى در باب ارزيابى اصول اربعماة در دست نيست و حتى نام اين اصول ، روشن نشده است . علامه تهرانى در الذريعه ، 117 اصل ۱ را نام مى برد ؛ نجاشى در الرجال ، هفت اصل و شيخ در الفهرست ، از 59 اصل نام برده است .
بررسى مراحل تدوين و شرايط و انگيزه هاى هر دوره ، كارى بسيار ارزشمند است . در پرتو چنين تحقيقى مى توان ميزان اعتبار كتب حديث را نيز تا حدودى روشن ساخت .
تدوين كتابشناسى توصيفى كتب حديث ، امر لازم ديگرى است . در اين تدوين بايد اين اطلاعات به صورت مستند و تحقيقى عرضه گردد :
1 . شناسنامه كتاب .

1.الذريعة ، ج۲ ، ص۱۳۵ ـ ۱۶۷ .

صفحه از 71