انصاف آن است كه بسيارى از پژوهشگران دينى از كم و كيف كتب حديث بى اطلاع اند . از جمله كارهاى ضرورى ديگر پژوهش هاى تحليلى درباره محدثان بزرگ چون كلينى ، شيخ صدوق و شيخ طوسى و . . . است . آن گونه كه پژوهشگران اهل سنّت درباره بيهقى و . . . انجام داده اند . ۱
2 . بررسى اسناد و علم رجال
وجود جعل و دس در احاديث ، ضرورت بررسى درستى و صحت حديث را به دنبال دارد . گرايش هاى چندگانه اى در اين زمينه وجود دارد ، چون «اخباريگرى » و «اصوليگرى » و هر كدام را نيز درجاتى تشكيكى است چون مراتب وجود .
شايد در اين زمينه نوشته ها و آثار تحقيقى و پژوهشى بيش از ساير بخش هاى علم حديث يافت مى شود ، ليكن نگاهى جامع به شيوه هاى بررسى اسناد كه تاكنون ارائه شده جايش خالى است .
كار ديگرى كه در اين قسمت درخور پژوهش است ، تفكيك احاديث موضوعى و جعلى است . بدان سان كه علامه شوشترى در بخش هاى الأخبار الدخيلة بدان پرداخته است و عالمان عامه فراوان در اين زمينه نگاشته اند .
3 . فقه الحديث
«فقه الحديث» يا « دراية الحديث» ۲ مهمترين بخش از مباحث علم حديث است . تمام بحث هاى قبل مقدمه اى است كه محقق را براى استفاده از زلال حديث آماده سازد . اما بهره برى ، خود ، قواعد و روش هايى دارد كه بدون آن ، نتيجه اى جز ناكامى
1.به عنوان نمونه : الإمام النووى وأثره فى الحديث وعلومه و الصناعة الحديثية فى السنن الكبرى للبيهقى .
2.در اين جا «دراية الحديث» به معناى مصطلح به كار نرفته است ، بلكه مراد ، فهم و فقه حديث است .
