دلائل الامامه

شامل فضائل، کرامات و معجزات ائمه اطهار و حضرت فاطمه(ع) و شرح احوال و زندگانی آنان.

نویسنده ی کتاب، ابو جعفر محمد بن جریر بن رستم طبری آملی معروف به طبری صغیر از علمای قرن پنجم است. وصف طبری صغیر را شیخ طوسی برای او به کار برده است تا شاید بین او و همنامش (صاحب المسترشد، طبری کبیر) تمایزی باشد.

دلائل الامامه شامل فضائل، کرامات و معجزات ائمه اطهار و حضرت فاطمه(ع) و شرح احوال و زندگانی آنان است. از این کتاب در منابع کهن با عناوین الإمامه، دلائل الأئمه، دلائل الإمامه، مسند فاطمه و مناقب فاطمة وولدها یاد شده است.

نسخه های کتاب از آغاز افتاده است، به همین جهت دانسته نیست که مؤلف کدام عنوان را برآن نهاده بود، ولی از آنجا که سید بن طاوس بر عنوان دلائل الإمامه تصریح کرده و شاید نسخه کاملی در دست داشته این کتاب به دلائل الامامه شهرت یافته است.

بنا بر نقل سید بن طاوس از جلد اول و تصریح علامه مجلسی بر جلد دوم این کتاب، دلائل الإمامه در دو جلد بوده است. اما قسمت موجود از «مسند فاطمه» تا «معرفة رجال مولانا صاحب الزمان» را شامل است.

ساختار کتاب جز شرح زندگانی حضرت فاطمه و حضرت ولی عصر بدین گونه است: معرفة ولادته، نسبه، کناه، ألقابه، اُمّه، بوابه، نقشه خاتمه، ذکر ولده، ذکر معجزاته. این ۹ عنوان در تمام بخشهای مربوط به ائمه توضیحات خود را دارند. نکته قابل توجه عنوان بواب است که در منابع متأخر نشانی از آن دیده نمی شود که در این بخش بواب یا اصحاب خاص هر امامی نام برده شده اند.

شرح زندگانی حضرت فاطمه با مسند حضرتش آغاز می شود (این قسمت شامل ۱۶ حدیث است و چه بسا از آغاز افتادگی دارد)، سپس خبرولادت و معنای محدثه بودن ایشان، ماجرای هجرتش، ازدواجش با امیر المؤمنین و سخنان دیگر خواستگاران ایشان، خطبه عقد ایشان در جمع مسلمانان، مقدار کم مهریه ایشان، خبر دو فرشته محمود ملک و النثار، خبر ولیمه و زفاف ایشان، خبر مصحف و دعای ایشان، ماجرای فدک، عیادت زنان مدینه از حضرتش، وصیت ایشان، رؤیای ایشان قبل از وفاتش، وفات و روایاتی در مناقب ایشان احادیثی آمده است.

بخش آخر کتاب نیز در عناوین مطالب با دیگر بخشها متفاوت و بدین قرار است:

شناخت وجود قائم و اینکه حتما باید باشد، روایت مادر قائم و ماجرای خریده شدنش، خبر وقوع ولادت در کدام شب و ماه و چه شهری، نسب، کنیه، القاب، شناخت کسانی که امام –علیه السلام - را در حیات پدرش دیده اند، علمایی که حضرتش را در مدت اقامتش در «سرمن رأی» با دلائل روشن شناخته اند، روایتی که بر وجوب غیبت دلالت دارند، اشخاصی که حضرتش را در زمان غیبت مشاهده کرده اند، دعای امام زمان، و اسامی یاران حضرت پایان بخش کتاب است.

چاپهای دلائل الامامه

چاپ مطبعه الحیدریه نجف به سال ۱۳۶۹ق / ۱۳۲۸ش؛
انتشارات نشر حيدرى نجف، به سال ۱۳۸۳ق؛
دارالذخائر قم، به سال ۱۳۸۳ق / ۱۹۶۳م؛
موسسه الاعلمی للمطبوعات بیروت، به سال ۱۴۰۸ق؛
چاپ مؤسسه بعثت قم، ۱۴۱۳ق که چاپ بسیار منقحی از آن ارائه کرده است. از ویژگی این چاپ، افزودن بخشی از شرح زندگانی امیر المؤمنین با عنوان المستدرک در اوّل کتاب است، محققین مؤسسه بعثت بر اساس نقل سید بن طاوس در کتب خود (الیقین و فرج المهموم) از دلائل الإمامه این بخش را احیا کرده اند.

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی