بازسازي متون مفقود در حوزه دانش‌هاي حديث - صفحه 403

بازسازى ساير آثار ائمه ، كارى لازم و بر زمين مانده است .
2 . اصول أربعمئة . مى دانيم كه در نوشته هاى ابن شهرآشوب و مؤلّفان پس از وى ، تعداد اصول حديثى شيعه ، «چهارصد» گفته شده و از اين ميان ، در رجال النجاشى و الفهرست شيخ طوسى ، از 66 اصل ، نام برده شده است . ۱ شيخ آقا بزرگ تهرانى ، تعداد 117 اصل را بر شمرده است ۲ و در مقدّمه المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث «بحار الأنوار» ، به 122 اصل ، اشاره شده است . ۳
آنچه از اين اصول به طبع رسيده ، شانزده اصل است . بازسازى ساير اصول ، در روشن سازى منابع نخستينِ حديث شيعه بسيار مؤثّر خواهد بود .
3 . كتب رجال . آنچه امروزه از منابع رجالى شيعه در دسترس است ، آثار قرن چهارم به بعد است . از دوره هاى پيشين ، تنها كتاب الرجال بَرقى (م 274 يا 280ق) برجاى مانده و كتاب الرجال ابن عُقده (م 333ق) نيز برحسب اعتراف شيخ طوسى ، در كتاب الرجال وى ، جاى گرفته است ۴ كه البته قابل بازسازى است .
آنچه در اين جا رُخ مى نمايد ، اين است كه دسترس نيافتن به كتب رجال گذشتگان ، گاه ، توهّم انقطاع و گسست از دوره هاى پيشين را به ذهن مى آورد كه توثيقات رجالى را با مشكل جدّى (حسّى نبودن) مواجه ساخته است و بازسازى مصادر كهن ، اين توهّم را دفع مى كند و اشكال حسّى نبودن توثيقات نيز برطرف مى گردد .
آية اللّه خويى اين اشكال را چنين طرح كرده است :
اگر گفته شود اخبار عالمان رجال از وثاقت و مدح ، ناشى از گمان و اجتهاد

1.آشنايى با متون حديث و نهج البلاغه ، ص ۸۳ .

2.الذريعة إلى تصانيف الشيعة ، ج ۲ ، ص ۱۳۵ ـ ۱۶۷ .

3.المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث «بحار الأنوار» ، ج ۱ ، ص ۴۹ ـ ۵۲ .

4.رجال الطوسى ، ص۲ .

صفحه از 402