شعر مى گفتند و على شاعرترين آنان بود . ۱ ابن عبد ربّه ، مى گويد : ابوبكر و عمر ، شاعر بودند و على شاعرترين آنان بود . ۲ قَلقَشندى از سعيد بن مسيَّب آورده است كه ابوبكر و عمر ، خوب شعر مى گفتند و على شاعرترين آنان بود . ۳ محمد بن طلحه شافعى (م 652 ق) ، ۴ سبط ابن جوزى (م 654 ق) ۵ و شِبْلَنجى (م 1298 ق) ۶ در كتاب هاى خود ، براى سخنان امام على عليه السلام دو عنوان منثور و منظوم قرار داده و شعرهاى بسيارى به حضرت نسبت داده اند . همچنين قاضى قُضاعى بخشى از كتابش را به اشعار حضرت امير عليه السلام اختصاص داده است . ۷ يكى از محقّقان در اين باره چنين داورى مى كند :
خلاصه كلام ، اين است كه حضرت ، محققا زيادتر از دو بيت شعر فرموده است و شايد عدد تقريبى ابياتش همان دو صد بيتى باشد كه آنها را ابوالحسن على بن احمد فَنجگِردى نيشابورى در يك جا به نام سَلْوه الشيعه يا تاج الأشعار گرد آورده است . ۸
پس از اين مقدمات ، مباحث مربوط به ديوان امام على عليه السلام در دو بخش كتابشناسى و محتواى اشعار ، دنبال مى شود .
كتابشناسى
اين بخش به بررسى تاريخچه گردآورى اشعار ، ارزيابى ، كتابشناسى و نسخه شناسى اختصاص دارد .
1.زبيدى ، محمدمرتضى ، تاج العروس ، ج ۷ ، ص ۵ .
2.ابن عبدربه ، العقدالفريد ، ج ۴۳ ، ص ۸۸ .
3.قلقشندى ، ابوالعباس ، صبح الاعشى ، ج ۱ ، ص ۲۷۲ و ۱۲۵ .
4.سبط ابن جوزى ، تذكره الخواص ، ص ۹۹ ـ ۹۵ .
5.شبلنجى ، مؤمن بن حسن ، نورالابصار ، ج ۴ ، ص ۸۶ ـ ۸۴ .
6.قاضى قضاعى ، محمد بن سلامه ، دستور معالم الحكم و مأثور مكارم الشيم ، ص ۲۹۹ ـ ۲۷۹ .
7.سميعى ، كيوان ، تحقيقات ادبى يا سخنانى پيرامون شعر و شاعرى ، ص ۳۴۶ .
