ديوان امام علي عليه السلام - صفحه 361

محمد بن اسحاق (م 151 ق) صاحب كتاب سيره النبى گردآورده است . اين ديوان ، دومين مأخذ أنوار العقول شمرده مى شود ۱ و از آن ، اطلاع ديگرى در دست نيست .
4 . ديوان أميرالمؤمنين ، گردآورده ابن الشجرى هبه اللّه بن على بن محمد (م 543 ق) كه سومين مأخذ أنوارالعقول به شمار مى رود . ۲
5 . الحديقه الأنيقة ، گردآورده محمد بن حسين بن حسن بيهقى كَيدُرى نيشابورى (م 548 ق) كه مى گويد : اين ديوان ، گزيده ديوان جمع آورده فَنجگِردى و ديوانى ديگر از اميرمؤمنان عليه السلام در زمينه ادب و اندرز است . مؤلف الذريعة حدس مى زند كه نسخه مورّخ 807 قمرىِ آن را در كتابخانه خوانسارى ديده است . ۳ از اين ديوان نيز نشانى به دست نيامده است .

6 . أنوارالعقول فى أشعار وصى الرسول صلى الله عليه و آله كه ديوان مفصّل كَيدُرى است . او شعرها را به ترتيب الفبايى قافيه ها گردآورده و مآخذ بسيارى از شعرها را باز گفته است . ۴ آغاز اين ديوان : «الحمدللّه الذى دانت لعزته الجبابرة ، تضعضعت دون عظمته الأكاسرة . . .» و پايان آن : «هذا ما أكدى إليه كدّى . . .» است . شيخ آقابزرگ تهرانى اعتقاد دارد كه يك نسخه از أنوار العقول را ديده و ديوان چاپى معروف به ديوان أميرالمؤمنين را ، در ترتيب ، به آن نزديك يافته است ؛ هرچند اسانيد و بسيارى از شعرها در ديوان به چشم نمى خورد . ۵ دكتر امامى نيز در مقدّمه ترجمه أنوارالعقول ، بر اين مطلب تأكيد دارد . ۶ از اين كتاب ، نسخه هايى در دست است كه دربخش نسخه شناسى معرفى مى شود .

1.تهرانى ، آقابزرگ ، الذريعة إلى تصانيف الشيعة ، ج ۲ ، ص ۴۳۲ و ج ۹/۱ ، ص ۱۰۱ ؛ كيدرى بيهقى ، أنوارالعقول ، ص ۹۲ .

2.تهرانى ، آقابزرگ ، الذريعة إلى تصانيف الشيعة ، ج ۲ ، ص ۳۱۶ ؛ كيدرى بيهقى ، أنوارالعقول ، ص ۹۲ .

3.تهرانى ، آقابزرگ ، الذريعة إلى تصانيف الشيعة ، ج ۲ ، ص ۴۳۲ و ج ۹/۱ ، ص ۱۰۱ و ج ۶ ، ص ۳۸۱ .

4.اين كتاب به وسيله كامل سلمان جُبورى در سال ۱۴۱۹ ق / ۱۹۹۹ م تحقيق شده و به چاپ رسيده است .

5.تهرانى، آقابزرگ، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ج ۲، ص ۴۳۴ ـ ۴۳۱ .

6.ديوان امام على عليه السلام ، تصحيح و ترجمه ابوالقاسم امامى ، ص ۳۳ و ۳۲ .

صفحه از 385