ديوان امام علي عليه السلام - صفحه 366

5 . سيد على خان مَدَنى در شرح صحيفه سجاديه ، شعر «أَتَزْعَمُ أَنَّكَ جِرْمٌ صَغيرٌ . . .» را كه در ديوان منسوبْ موجود است ، به صورت «قيل» نقل كرده است ؛ ۱ البته ملاصالح خلخالى ۲ و حكيم عباس دارابى ۳ در شرح قصيده ميرفندرسكى ، همين اشعار را به صورت «قال أميرالمؤمنين» نقل كرده اند .
6 . استاد محمدباقر محمودى كه جلد دوازدهم از نهج السعادة را به اشعار حضرت اختصاص داده و اسناد و مدارك آن را گرد آورده است ، مى گويد :
اشعارى كه سروده و ابداع خود حضرت باشند ، در نهايت قلّت اند . بنده تلاشم در اين كتاب ، آن بوده كه همه اشعارى را كه از آن حضرت شنيده شده ـ چه اشعار خودشان و چه اشعارى كه ايشان به آنها تمثل كرده اند ـ همه را ياد كنم و اسناد و مصادر آنها را بياورم . إن شاءاللّه وقتى اين كتاب به دست اهل فن برسد ، مقدارى از مشكلات ابيات منسوب به حضرت ، حل مى شود و ديگر خيلى از نظم ها روشن مى شود كه آيا انشاى خود حضرت است يا به عنوان مثال و شاهد در سخنان خود آورده اند .
برخى از ابيات را حضرت براى تفهيم مطلب به مستمع ، از ديگران نقل كرده اند كه يا نام شاعر در كلام ايشان هست و يا راوى به مشهور بودن آن بيت (از شاعر اصلى) اشاره مى كند و يا ما مصدر آن را از متون و دواوين كهن قرون متقدّم ، پيدا كرده و نشانى داده ايم .
در كنار اينها ، ابياتى هم هست كه از خود حضرت است . در گذشته ، بعضى همه اين اشعار را در هم آميخته اند و به حضرت ، نسبت داده اند . ۴

1.مدنى ، سيد على خان ، رياض السالكين ، ج ۷ ، ص ۲۱۹ .

2.تحفة المراد ، ص۱۹۶ .

3.همان ، ص ۱۴۶ .

4.خالقى ، محمدهادى ، «گفت وگو با آيه اللّه محمدباقر محمودى» ، فصل نامه علوم حديث ، ش ۴ ، ص ۱۵۱ .

صفحه از 385