مصادر رجالي - صفحه 213

ج . توضيح المقال ، ملّا على كنى (ص 286 ـ 303) .
در اين كتاب ، شصت نفر از اساتيد دانش رجال در گذشته و حال ، معرّفى شده اند .
د . مصفّى المقال فى مصنّفى علم الرجال ، شيخ آقابزرگ تهرانى .
در اين اثر نيز آثار بسيارى معرّفى شده كه نظم الفبايى به خود گرفته است .
ه . الذريعة إلى تصانيف الشيعة ، شيخ آقا بزرگ تهرانى (ج 10 ، ص 80 ـ 161) .
در اين جلد ، بيش از يكصد و چهل اثر ، معرّفى شده است.
و . تاريخ علم الرجال ، حسين راضى عبد اللّه .
در اين اثر ، در محدوده قرن يكم تا پنجم ، از 81 نفر نام برده شده كه صاحب بيش از يكصد اثر بوده اند .
ز . مأخذشناسى علم رجال ، رسول طلاييان .
در اين تحقيق ـ كه از سوى «مركز تحقيقات دار الحديث» منتشر شده است ـ ، بيش از ششصد كتاب و مقاله ، معرّفى شده است . اين اثر ، نسبت به آثار گذشته ، جامع تر و دقيق تر است ، بويژه كه ترتيب زمانى نيز در آن ملحوظ است .
بجز اينها نويسندگان ديگرى نيز به طور موجز و پراكنده ، به اين موضوع پرداخته اند. ۱
فهرستى كه در اين جا ارائه مى گردد ، با استفاده از همه اين آثار و نيز تتبّع در كتب فهرست (چون الفهرست نجاشى ، الفهرست شيخ طوسى و ...) انجام گرفته است و با رعايت معيارِ ياد شده در بند دو ، تنظيم شده است.
4 . بر اساس آنچه ياد شد ، آثار رجالى شيعه ـ كه در فهرست نامه ها از آنْ ياد شده ـ ، به اواخر قرن دوم به بعد و عمده آنها به قرن سوم و چهارم برمى گردند .
5 . در اين فهرست ، از مصادرى ياد شده كه شيعيان نوشته اند و يا اهل سنّت ، در

1.«سير رجال نويسى» ، محمّد جاودان ، كيهان فرهنگى ، ش ۳۷ ، ص ۱۴ ؛ نور علم ، ش ۱۳ ، ص ۱۶۸ ـ ۱۶۹ .

صفحه از 236