الرساله الموضحه

کتابی در فضایل اهل بیت(ع)

مظفّر بن جعفر بن حسين (حسن) کوفی بغدادی، از علمای شیعه در قرن چهارم هجری است. نام جدّ مؤلّف به اختلاف، حسين و حسن ضبط شده است. سال وفات و محلّ زندگى مظفّر بن جعفر، معلوم نيست.

از وی نامی در کتب رجالی نیامده است. سید عبدالکریم بن طاوس اولین کسی است که از کتاب رساله الموضحه وی در کتاب الیقین نقل کرده است.

از مشایخ وی در کتاب می توان ابوجعفر محمد بن جریر، اسحاق بن محمد غزال کوفی، ابن عقده کوفی، محمد بن احمد کاتب، محمد بن علی کاتب قناتی، محمد بن همام اسکافی، علی بن حسین مسعودی، محمد بن جعفر بطه، ابو محمد هارون بن محمد تلعکبری، ابو مفضل شیبانی، و ابو نصرلیث بن محمد بن نصر را نام برد.

الرساله الموضحه

رساله الموضحه یکی از کتابهای مناقبی است که در کنج کتابخانه ها، جا خوش کرده و از دیدرس پژوهشگران به دور مانده بود. سید عبدالکریم بن طاووس حسنی نویسنده کتاب الیقین بیشترین نقل را از این کتاب دارد که ظاهرا به نسخه دستنویس مؤلف دست یافته بوده است. علامه مجلسی هم به روایت از الیقین از مظفر بن جعفر می پردازد. نسخه خطی این کتاب نیز منحصر به فرد بوده است. تنها یک نسخه از آن در کتابخانه کاشف الغطا بوده که به تازگی لباس طبع پوشیده است.

نویسنده در مقدمه بعد از نقل دو آیه قرآن و حدیث ثقلین بیان می کند که مسلمانان پس از رحلت رسول خدا به دو فرقه بزرگ تقسیم شدند: فرقه ای که رسول خدا آنها را در دوران حیات خود شیعه نامید و فرقه ای که خود را سنت نامیدند. شیعه به امیر المؤمنین علی بن ابی طالب، حسن و حسین میل پیدا کرد که اهل بیت نبی علیهم السلام بودند و خداوند در قرآن آنها را به طهارت وصف کرده بود: «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت و یطهرکم تطهیراً» و به دوستی آنان تشویق کرده بود در سخن خود: «قل لاأسئلکم علیه أجرا إلا المودّه فی القربی». و نیز فرموده بود که خلافت برای رسول خدا و امامت امتش بعد از وی برای با فضیلت ترین فرد اهل بیت نبوت است تا روز قیامت. به همان وجهی که نص بر امیر المؤمنین(ع) آمد. و با امر و وحی خدا این راه مشخص گردید.

اهل سنت ابوبکر، عمر، عثمان، معاویه و امرای بعد از وی را برای خلافت مسلمین برگزیدند و.... هر کدام از این دو فرقه برای انتخابهای خود به دلایلی احتجاج می کنند. من برخی از احتجاج ها و سخن هر دو را نقل می کنم تا مستبصر به حق از باطل و حزبش شناخته شود.

وی پس از آن به بیان شیوه پسندیده شیعه در طی طریق نبوت و امامت می پردازد و می گوید که عقل بر آن صحه می نهد.

کتاب با وصف رسول خدا و بیان عظمت حضرتش آغاز می شود و با روایتی از ابو المفضل شیبانی از عبدالعظیم حسنی از امام رضا ادامه می یابد.

احادیثی همچون روایات ذر و اشاره به پیمان ولایت در آن عالم، ملاقات جابر با امام حسن و امام حسین و احترام و ارادت بیش از اندازه به آن دو و نقل جابر روایتی در فضیلت و مکانت اهل بیت در نزد خدا؛ مکالمه و نظر عمر بن خطاب درباره حجر الاسود؛ سخن رسول خدا به حضرت فاطمه در وصف امیرالمؤمنین هنگام ازدواجش؛ خبر رسول خدا به امیر المؤمنین که از ذریه اش یکی خواهد بود که خدا بدو زمین را از عدل و داد پر کند...؛ حدیث غدیر؛ اختصاصات امیر المؤمنین علی(ع) و ... در کتاب با اسانید کامل خودنمایی می کنند.

مظفر بن جعفر پس از نقل روایات بسیار در فضیلت و منقبت امیر المؤمنین و اهل بیت علیهم السلام فریاد بر می آورد که ای اهل سنت، ما پاسخ شما را در معارضه با خود شنیدیم و مخالفت شما را با خود دیدیم؛ احتجاجات شما بر ما، خود دلیل فساد آنهاست. آنگاه به بیان مطلبی می آغازد که بوی مناظره دارد و از علمای اهل سنت پاسخ می طلبد. در ادامه این سخن به ذکر روایاتی می پردازد که در آنها امیر المؤمنین(ع) با خلیفه اول و دوم مقایسه شده و فضیلت آن حضرت کاملا آشکار است.

به هنگام نقل حدیث غدیر، سوالها و سخنان اهل سنت را با عبارت «قد قلت»، بیان و پاسخ می دهد.

شیوه وی در نقد سخنان اهل سنت، استناد به روایات علمای اهل سنت است.

چاپ الرساله الموضحه

تنها چاپ از این کتاب به تحقیق دکتر ثامر کاظم الخفاجی انجام شده (کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1432ق) است.

وی آن را از روی نسخه منحصر فرد (کتابت 652، نظامیه بغداد) تحقیق کرده است. پاورقی های بی شمار محقق، کتاب را تحت الشعاع قرار داده است. زحمات بیش از اندازه آقای خفاجی در لابلای صفحه آرایی نامناسب کتاب پنهان مانده است. کتاب دارای فهارس فنی (آیات قرآنی، احادیث نبوی، اعلام و مصادر ومنابع) است اما جای دو فهرست راهگشا (فهرست مطالب کتاب، و فهرست نوشته های محقق در پاورقی) در این چاپ خالی است.

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی