حدیث
الأمالى للصدوق : حدّثنا عليّ بن أحمد ، قال : حدّثنا محمّد بن أبى عبد اللَّه الكوفى ، عن سهل بن زياد الآدمىّ ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن عليّ بن محمّد بن عليّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن عليّ بن الحسين بن عليّ بن أبى طالب عليهم السلام ، قال :
لَمّا كَلَّمَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ موسى بنَ عِمرانَ عليه السلام ... قالَ : إلهى ! فَما جَزاءُ مَن تَلا حِكمَتَكَ سِرّاً وجَهراً ؟
قالَ : يا موسى ! يَمُرُّ عَلى الصِّراطِ كَالبَرقِ.
[۱]
ترجمه
حضرت عبد العظيم عليه السلام: امام هادى عليه السلام فرمود : «هنگامى كه خداوند با موسى بن عمران عليه السلام سخن مى‌گفت ، موسى گفت: «خدايا! پاداش كسى كه كتاب حكمت تو را در نهان و آشكارا بخواند، چيست ؟
فرمود : اى موسى ! او از صراط، مانند برق خواهد گذشت» .
شرح
اين حديث در باره تشويق و تأكيد بر تلاوت (خواندن) و مطالعه كتاب خداست . در اين باره نكات ذيل، قابل توجه است:
۱ . يكى از نام‌هاى تورات، «حكمت» بوده است، همان طور كه قرآن كريم نيز «حكمت» ناميده شده است.[۲]
۲ . تعبير «حكمت» به جاى تورات، اشاره به اين است كه كتاب‌هاى آسمانى سراسر، علم و حكمت اند و از اين رو خواندن و مطالعه و بهره‌گيرى از ره‌نمودهاى حكيمانه آنها براى همه، ضرورى است.
۳ . تأكيد بر خواندن حكمت الهى در آشكار و نهان، اشاره به اين معانى است:
يك. قاريان با اخلاص كتاب خدا، كسانى هستند كه به قرائت آشكار آن، اكتفا نمى‌كنند؛ بلكه در نهان نيز با آن سر و كار دارند. اكتفا به قرائت آشكار و امتناع از قرائت نهان، نشانه رياكارى و خودنمايى قارى است.
دو . قرائت آشكار كتاب خدا به دليل فرهنگ‌سازى عمومى و بهره‌گيرى همگانى، و قرائت نهان، به جهت بهره‌گيرى فردى از آموزه‌هاى آن، ضرورى است.
سه . قرائت آشكار، مقدّمه قرائت نهان و بهره‌گيرى عملى از كتاب خداست و كسى حقيقتاً كتاب خدا را تلاوت مى‌كند كه به آن عمل نمايد، چنان كه در قرآن آمده:
(الَّذِينَ ءَاتَيْنَهُمُ الْكِتَبَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ.[۳]كسانى كه به آنها كتاب [آسمانى] داديم، آن را چنان كه حقّ تلاوت آن است، تلاوت مى‌كنند) .
در حديثى از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله در تفسير «حقّ تلاوت» آمده كه : مقصود، آن است كه از آن (كتاب خدا)، چنان كه شايسته است، پيروى مى‌كنند.[۴]
[۱]الأمالى ، صدوق : ص ۲۷۶ ح ۳۰۷ ، بحار الأنوار : ج ۱۳ ص ۳۲۷ ح ۴ . نيز ، ر . ك : همين كتاب : ح ۹۲ .
[۲]براى آشنايى با نام‌هاى قرآن، ر.ك: شناخت‌نامه قرآن، از همين مؤلّف .
[۳]بقره: آيه ۱۲۱.
[۴]ر . ك : ميزان الحكمة : ج ۹ ص ۳۴۸ «حقّ تلاوت» .
