حدیث
الأمالى للصدوق : حدّثنا عليّ بن أحمد ، قال : حدّثنا محمّد بن أبى عبد اللَّه الكوفي، عن سهل بن زياد الآدمى ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن عليّ بن محمّد بن عليّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن عليّ بن الحسين بن عليّ بن أبى طالب عليهم السلام ، قال :
لَمّا كَلَّمَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ موسى بنَ عِمرانَ عليه السلام... قالَ : إلهى ! فَما جَزاءُ مَن تَرَكَ الخِيانَةَ حَياءً مِنكَ ؟ قالَ : يا موسى ! لَهُ الأَمانُ يَومَ القِيامَةِ.
[۱]
ترجمه
حضرت عبد العظيم عليه السلام : امام هادى عليه السلام فرمود : «هنگامى كه خداوند با موسى بن عمران عليه السلام سخن مى‌گفت: موسى گفت: خداوندا ! پاداش كسى كه براى شرم از تو، خيانت را ترك كند، چيست ؟
فرمود : اى موسى ! او در روز قيامت، در امان است» .
شرح
واژه «خيانت» ضدّ «امانت» و به معناى مخالفت با حق و پيمان‌شكنى در پنهان است .[۲]بنا بر اين ، خوددارى از خيانت ، به معناى امانتدارى در موقعيتى است كه زمينه براى خيانت فراهم گرديده است .
از جمله نكاتى كه در بررسى آيات و احاديثى كه مردم را به رعايت امانتدارى و خوددارى از خيانت دعوت كرده‌اند، جلب توجّه مى‌نمايند، اين مواردند :
۱ . از نظر اسلام ، عرصه امانتدارى، بسيار گسترده است . هر نعمتى كه خداوند متعال به انسان داده و هر كارى كه به او واگذار و هر مسئوليتى كه به او سپرده مى‌شود ، در واقع ، امانتى نزد اوست . از اين رو ، آيات و احاديثى كه مردم را به رعايت امانت ترغيب مى‌كنند ، شامل همه عرصه‌هاى امانت‌هاى سياسى ، فرهنگى ، اقتصادى ، اخلاقى و عملى هستند .
۲ . به منظور گسترش هر چه بيشتر فرهنگِ امانتدارى در جامعه ، در احاديث اسلامى، فوايد مادّى و معنوى فراوانى براى امانتدارى ذكر شده است . خلاصه آنچه در روايات در تبيين نقش امانتدارى و خوددارى از خيانت آمده ، عبارت است از :
الف . علاقه خداوند متعال و پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به امانتدار ،
ب . رمز جايگاه رفيع امير مؤمنان عليه السلام نزد پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ،
ج . زمينه‌ساز ارزش اخلاقى «صداقت» ،
د . موجب شركت در اموال ديگران و فراوان شدن روزى و ثروتمندى ،
ه . ذخيره شدن پاداش انفاق كنندگانِ در راه خدا براى امانتدار ،
و . آرامش و آسايش در روز قيامت (نكته‌اى كه در حديث فوق الذكر بدان اشاره شد) ،
ز . رهايى از آتش دوزخ و بهره بردن از بهشت جاويد و محشور شدن با پيامبران و صدّيقان و شهيدان ،
ح . كاميابى مادّى و معنوى ، و خير دنيا و آخرت .[۳]
[۱]الأمالى ، صدوق : ص ۲۷۶ - ۲۷۷ ح ۳۰۷ ، بحار الأنوار : ج ۶۶ ص ۳۸۳ ح ۴۶ . نيز ، ر . ك : همين كتاب : ح ۹۲ .
[۲]ر . ك : مفردات ألفاظ القرآن : مادّه «خَوَنَ» .
[۳]براى توضيح نكات ياد شده و ملاحظه متن آيات و احاديث مرتبط با امانتدارى ، ر.ك: دانش‌نامه قرآن و حديث : مدخل «امانت» .
