بررسی و بازيابی کتاب مفقود « الخصائص العلوية » نطنزی - صفحه 194

کرده است. ويژگي روايات نقل شده توسط شامي اين است که معمولاً بخشي از اسناد روايات را حذف کرده و خود نيز بدان تصريح کرده است. شامي کتاب نطنزي را در اختيار داشته و مستقيم از آن نقل مي‌کند. وي هنگامي که مناشده امام علي در شوري ـ که شامل فضايل بسياري براي امام است ـ گزارش مي‌کند، پس از آن مي‌گويد که نطنزي براي هر يک از مناقب ياد شده در آن مناشده، در کتاب خصائص حديثي آورده که شامي به جهت پرهيز از طولاني شدن، از نقل آنها خودداري کرده است. ۱ برخي از موارد برجاي مانده از نطنزي، بار اول، در کتاب الدر النظيم آمده است که اين موضوع نشان مي‌دهد، وي کتاب خصائص را در اختيار داشته و مستقيم از آن نقل کرده است. موضوع پنج روايت از روايات برگزيده از نطنزي ـ که در اين کتاب آمده ـ در مناقب امام علي، يک روايت در باره حسنين، سه روايت در باره امام حسين، دو روايت در باره امام صادق و يک روايت نيز در باره پنج تن است. روايات ياد شده در اين کتاب، روايات مورد قبول شيعيان است و هيچ‌گونه تأييدي در باره بزرگان اهل سنت در آن يافت نمي‌شود. داستان انتقال سر امام حسين به شام و ظهور کرامات از سر مقدس ـ که نطنزي آن را در گزارشي بلند نقل کرده است ـ داراي اشتباه فاحشي است و آن اين که، متولي بردن سر به شام عمر بن سعد ذکر مي‌شود که در جاي جاي داستان نيز حضور دارد ۲ و حال، آن‌ که، بر اساس گزارش‌هاي تاريخي، چنين مطلبي صحيح نيست و عمر بن سعد، مسؤول بردن سر امام حسين به شام نبوده است. همچنين، داستان احضار امام جعفر صادق توسط منصور و رها شدن آن حضرت از دست وي با خواندن دعايي، ۳ بار اول به نقل از نطنزي در الدر النظيم آمده است.
5. نويسنده ديگري که خصائص نطنزي را در اختيار داشته و شش روايت از آن نقل کرده است، علي بن عيسي اربلي (م692ق)، در کشف الغمة است. روايات نقل شده نشان از آن دارد که اربلي کتاب را در اختيار داشته است. در يک مورد گزارشي را نقل مي‌کند و مي‌نويسد، تکميل گزارش در خصائص بدين گونه آمده است. ۴ شش روايت نقل شده در کشف الغمة ـ که همه نزديک به هم و چهار روايت آن، پشت سر هم است ـ در موضوع مناقب امام علي است و سه روايت آن در موضوع پيشگامي آن حضرت در پذيرش اسلام است. با اين که اربلي از برخي منابع اهل سنت، مانند المناقب خوارزمي به صورت گسترده استفاده کرده، معلوم نيست چرا از کتاب خصائص نطنزي چنين بهره‌اي نبرده است و حال، آن که وي در اين کتاب بنا داشته از نوشته‌ها و منابع اهل سنت در زمينه تدوين تاريخ و فضايل ائمه استفاده کند.
6. ششمين فردي که خصائص نطنزي را در اختيار داشته و به صورت گسترده از اين کتاب نقل کرده، صدر الدين ابراهيم بن شيخ سعد الدين محمد بن مويد حموي (م 722ق)، عالم شافعي مذهب و محب اهل بيت، در فرائد السمطين است. وي اين کتاب را از مشايخ خويش در حله، بغداد، واسط و قدس ـ که

1.. الدر النظيم، ص۳۳۳.

2.. همان، ص۵۶۲.

3.. همان، ص۶۲۲.

4.. کشف الغمة، ج۱، ص۱۰۱.

صفحه از 201