بررسی و بازيابی کتاب مفقود « الخصائص العلوية » نطنزی - صفحه 195

روايت همگي ايشان به سيد نقيب شرف الدين ابي طالب عبد الرحمن بن عبد السميع واسطي مي‌رسيده است ـ روايت مي‌کند. حموي به چهار طريق به کتاب خصائص نطنزي دسترسي داشته و به طرق چهارگانه خود در فرائد السمطين، 52 روايت از نطنزي نقل کرده است که همه اين روايات مسند است. روايات حموي با چهار واسطه به نطنزي مي‌رسد و از آن به بعد نيز اسناد خود نطنزي ادامه پيدا مي‌کند. روايات موجود از نطنزي در کتاب فرائد السمطين از آن جهت اهميت دارد که مي‌تواند گرايش‌هاي مذهبي وي را نيز نشان دهد؛ زيرا پنج دانشمند پيشين ـ که از آنها ياد شد ـ بر خلاف حموي نويسنده فرائد السمطين، همه شيعه بوده‌اند و طبيعي است که در گزينش و حذف روايات نطنزي بر اساس عقيده خود عمل کرده‌اند.
روايات نقل شده در فرائد السمطين همه در مناقب امام علي و پنج تن است. از ميان 52 روايت نقل شده، تنها دو روايت مي‌تواند نشانگر گرايش سني مؤلف باشد و پنجاه روايت ديگر، رواياتي شيعي است که برخي از آنها کاملاً همسو با عقايد شيعيان است. اين روايات چنين است: روايتي که خلقت پيامبر و امام علي را از نور الهي و چهار هزار سال قبل از خلقت آدم مي‌داند ۱ ؛ حضور جبرييل و ميکاييل و هفتاد هزار ملک در شب زفاف فاطمه زهرا؛ ۲ روايتي که بنا بر آن، بر درهاي متعدد بهشت رسالت پيامبر و ولايت امام علي نوشته شده است؛ ۳ روايتي که پيامبر را خورشيد، امام علي را ماه، فاطمه را زهره و فرقدان را حسن و حسين معرفي مي‌کند. ۴
دو روايتي که بخش‌هايي از آنها شامل تمجيدهايي از بزرگان صحابه و اهل سنت است، يکي مربوط به داستان مواخات است. در اين روايت، رسول خدا از ابوبکر، عمر و عثمان تمجيد مي‌کند و عمر را کسي مي‌داند که موجبات عزت اسلام را فراهم کرده است و عثمان فردي است که داراي شأني در آسمان‌هاست و به ناحق کشته خواهد شد، عبد الرحمن بن عوف به امين خدا و کسي که به امانت در آسمان‌ها شناخته مي‌شود، توصيف مي‌شود. همچنين، طلحه و زبير حواري رسول خدا دانسته مي‌شوند و در مجموع، افراد ياد شده را اولين کساني مي‌داند که بر حوض پيامبر وارد خواهند شد. در پايان اين روايت نيز امام علي وارث پيامبر ـ که کتاب خدا و سنت (نه خلافت) را از او به ارث مي‌برد ـ معرفي مي‌شود. ۵ روايت دوم، روايتي است که عمر به توصيف امام علي مي‌پردازد و مي‌گويد سه ايراد امام علي موجب دوري قريش از وي شده است. اين سه ايراد، يکي وجود دُعابه(= شوخي و سهل‌گيري در امور دنيوي)، ديگري کم سني و سوم بغض قريش نسبت به امام است. ابن عباس ـ که مخاطب عمر در اين روايت است ـ هر سه ايراد را پاسخ مي‌دهد. ۶ باقي روايات نطنزي در فرائد السمطين، رواياتي کاملاً همسو با عقايد شيعيان است.

1.. فرائد السمطين، ج۱، ص۴۱.

2.. همان، ج۱، ص۹۶.

3.. همان، ج۱، ص۲۳۹.

4.. همان، ج۲، ص۱۷.

5.. همان، ج۱، ص۱۲۰.

6.. همان، ج۱، ص۳۳۵.

صفحه از 201