کتاب‌هايي مي‌داند که به طور مستقيم، بدان دسترسي نداشته و به واسطه کتاب‌هاي ديگر، حدود ده روايت از آن نقل کرده است. ۱ همچنين حر عاملي (م 1104ق)، در اثبات الهداة اين کتاب را از جمله کتاب‌هايي که هنگام تدوين کتاب خويش بدان دسترسي نداشته و به واسطه منابع ديگر از آن نقل کرده، نام مي‌برد؛ ۲ چنان که مجلسي (م 1111ق)، رواياتي که از نطنزي نقل کرده، به واسطه منابع ديگر، مانند المناقب ابن شهر آشوب است.
نکته درخور توجه اين است که منابع اهل سنت (غير از کتاب فرائد السمطين که ديدگاه‌هايش نزديک به شيعيان است)، هيچ روايتي را از خصائص نطنزي نقل نکرده‌اند. اين که صفدي گفته نطنزي بهره‌اي از روايات خويش نبرده، شايد اشاره به همين موضوع باشد که از روايات وي استقبالي در ميان اهل سنت نشده است. سمعاني ـ که شاگرد نطنزي بوده ـ در کتاب ادب الاملاء و الاستملاء، دو مطلب از وي نقل مي‌کند که هر دو مطلب نقل شعري از نطنزي است ۳ و اين موارد از کتاب خصائص نيست.
نتيجه
نتايجي که با مرور بر موارد بر جاي مانده از نطنزي مي‌توان بدان دست يافت، بدين شرح است:
اول، اين که بر اساس مواردي که از نطنزي در منابع شيعي نقل شده، نمي‌توان به گرايش واقعي وي دست يافت؛ زيرا که منابع شيعي بر اساس عقايد خويش و با گزينش، روايات وي را نقل کرده‌اند؛ چنان که حموي، نويسنده فرائد السمطين ـ که تمايلات سني دارد ـ مواردي را از وي نقل کرده است که شامل تمجيد از بزرگان اهل سنت است.
دوم، اين که نويسندگان اهل سنت در نقل فضايل براي امام علي و اهل بيت، هيچ منعي در برابر خود نمي‌ديده‌اند، بويژه گاه فضايلي را در باب ولايت امام علي نقل کرده‌اند که بيانگر جانشيني به حق وي بر رسول خداست؛ اما با بررسي کتاب‌هاي مشابه خصائص نطنزي ـ که به شکل اصلي خود باقي مانده‌اند؛ مانند المناقب امام علي خوارزمي ـ مي‌توان به اين مسأله پي برد که اين گونه نگارش‌ها در جاي خود، مناقب ديگر صحابه را نيز نقل مي‌کنند و يا در تفسير فضايل نقل شده براي اهل بيت به گونه‌اي عمل مي‌کنند که آنچه مراد شيعيان است، حاصل نمي‌شود.
سوم، اين که گاهي برخي نويسندگان اهل سنت ـ که فضايل اهل بيت را به صورت مستوفي نقل کرده و براي ايشان اهميت و جايگاه ويژه‌اي تعريف کرده‌اند ـ متهم به گرايش‌هاي شيعي شده‌اند. نويسندگان تندرو اهل سنت براي مقابله با اين نويسندگان و کتاب‌هايشان، بدان ارجاع نمي‌دهند تا از رده خارج گردند؛ چنان که فراموش شدن کتاب نطنزي و عدم ارجاع به آن، در ميان منابع بعدي اهل سنت، مي‌تواند ناشي از همين ديدگاه بوده باشد.
1.. صراط المستقيم، ج۱، ص۶.
2.. اثبات الهداة، ج۱، ص۵۸.
3.. ادب الاملاء و الاستملاء، ص۱۶۲و ۱۷۸.
