اين روايت، مى تواند اشاره به اين نکته باشد که حکمت فضيلت زيارت امام حسين عليه السلام، در زيارت ساير امامان عليهم السلام نيز وجود دارد؛ هر چند با تفاوت شرايط سياسى و اجتماعى و آثار مترتّب بر آنها، ممکن است فضيلت زيارت آنها، متفاوت باشد.
نکته سوم. برخى از احاديث، تصريح مى کنند که زيارت امام رضا عليه السلام، معادل گزاردن يک ميليون حج است و فضيلت آن، بيش از زيارت امام حسين عليه السلام است. محمّد بن ابى نصر بِزَنْطى مى گويد که در نوشته اى از امام رضا عليه السلام خواندم:
أبلِغ شيعَتي أنَّ زِيارَتي تَعدِلُ عِندَ اللهِ ـ عز و جل ـ ألفَ حَجَّةٍ وألفَ عُمرَةٍ مُتَقبَّلَةٍ کلّها؛به شيعيان من برسان که زيارت من نزد خدا، برابر با يک‌هزار حج و عمره پذيرفته است.
او مى گويد: اين موضوع را با امام جواد عليه السلام در ميان گذاشتم که چگونه مى شود که زيارت آن امام عليه السلام، برابر با يک‌هزار حج باشد؟ امام جواد عليه السلام پاسخ داد:
إي وَ اللهِ! وَ ألفُ ألفِ حَجَّةٍ لِمَن يزورُهُ عارِفاً بِحَقِّهِ؛۱آرى، به خدا! و برابر با يک ميليون حج است، براى کسى که او را از سرِ معرفت، زيارت کند.
گفتنى است که اين حديث نيز گواه ديگرى بر مفهوم عددى نداشتنِ عدد اين گونه احاديث است.
و در حديث ديگرى، على بن مهزيار، از امام جواد عليه السلام مى پرسد که فضيلت زيارت امام رضا عليه السلام بيشتر است يا زيارت امام حسين عليه السلام؟ ايشان، در پاسخ مى فرمايد:
زِيارَةُ أبي أفضَلُ، و ذاک أنَّ أبا عَبدِالله عليه السلام يزورُهُ کلُّ النّاسِ، و أبي لا يزورُهُ إلاّ الخَواصُّ مِنَ الشّيعَةِ؛۲زيارت پدرم برتر است؛ چون حسين عليه السلام را همه مردمان زيارت مى کنند، ولى پدرم را جز خواص از شيعه، زيارت نمى کنند.
اين، همان نکته اى است که پيش از اين، بدان اشاره شد که شرايط سياسى، اجتماعى و فرهنگى، در ارزيابى فضيلت زيارت هر يک از خاندان رسالت، نقش دارد.
اکنون با توجّه به مطالب ياد شده، براى تبيين رواياتى که فضيلت زيارت سيد الشهدا عليه السلام را به مراتب بيش از حج مطرح کرده اند، اين نکات، قابل توجّه است:
1. موضوع سنجش
نکته اوّل، اين که بى ترديد، موضوع سنجش، در احاديثى که مقايسه ميان حج واجب (حَجَّة الإسلام) و زيارت مستحب نيست؛ بلکه مقايسه ميان حجّ مستحب و زيارت است. بدين جهت، در برخى احاديث، تصريح شده که زيارت امام حسين زيارت امام حسين عليه السلام را برتر از حجْ مطرح کرده اند، نمى تواند جايگزين حَجةالإسلام شود؛ بلکه براى کسى که توان گزاردن حج را ندارد، تا هنگامى که توانِ گزاردنِ حج را پيدا کند.
1.. تهذيب الأحکام، ج۶، ص۸۵، ح ۱۶۸؛ کتاب من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۵۸۲، ح ۳۱۸۲.
2.. الکافي، ج۴ ص۵۸۴، ح ۱.
