اکنون با در نظر گرفتن توضيحات گذشته، مى توان به راز فضائل بزرگى که براى زيارت سيد الشهدا عليه السلام از اهل بيت عليهم السلام گزارش شده، پى برد و دريافت که چرا زيارت بامعرفت او، برتر از حجّ استحبابى است؟ و چرا زيارت ساير امامان عليهم السلام، همسان با زيارت سيد الشهدا عليه السلام است؟ و چرا زيارت امام رضا عليه السلام در شرايط اجتماعى خاصّى که تنها گروه خاصّى از شيعيان به زيارت او مى روند، با فضيلت تر از زيارت امام حسين عليه السلام است؟
در واقع، همه اين روايات، مى خواهند حج را با حقيقت خود، پيوند دهند و مردم مسلمان را براى تشکيل حکومتى مبتنى بر ارزش هاى توحيدى، آماده سازند و براى تشکيل حکومت جهانى اسلام به رهبرى مهدى آل محمّد عجل الله تعالي فرجه الشريف ، زمينه سازى نمايند.
به سخن ديگر، پيام سياسى همه اين روايات، زمينه سازى براى حکومت اهل بيت عليهم السلام است. اين پيام را از زيارت همراه با معرفتِ قبور همه خاندان رسالت، مى توان دريافت کرد، هر چند در مقاطع خاصّى از تاريخ، زيارت برخى از امامان عليهم السلام، ممکن است به دليل پيامى سازنده تر، از فضيلت بيشترى برخوردار باشد؛ ليکن به نظر مى رسد که زيارت هيچ يک از امامان، نمى تواند به اندازه زيارت سيد الشهدا عليه السلام براى تشکيل حکومت دينى، مؤثّر باشد. لذا زيارت ايشان، بيش از هر امام ديگرى مورد تأکيد و توصيه قرار گرفته است.
4. نهادينه کردن فرهنگ زيارت امام حسين عليه السلام
بى‌ترديد، زيارت امام حسين عليه السلام، نماد و نشانه بالندگى مکتب اهل بيت عليهم السلام است. نهادينه کردن اين فرهنگ، بويژه در فضاى سياسى بسته آن روز، مشکلات خاصّ خود را داشت و از باب «ثَوابُ العَمَلِ عَلى قَدرِ المَشَقَّةِ فيهِ؛۱پاداش عمل، به اندازه دشوارى آن است» و «أفضَلُ الأَعمالِ أحَمزُها؛۲برترينِ اعمال، سخت ترين آنهاست»، کسانى که درنهادينه کردن اين فرهنگ، نقش بيشترى ايفا کرده اند، قطعاً از پاداش بيشترى برخوردارند.
بنا بر اين، مى توان گفت: شرايط سياسى و اجتماعى، در مضاعف شدن ثواب زيارت، نقش دارد، چنان که زيارت امام رضا عليه السلام با توجّه به فاصله بسيار خراسان از مدينه و عراق، در دوران امامت امام جواد عليه السلام با تأکيد بيشترى همراه گرديده است ؛ زيرا زيارت امام حسين عليه السلام در آن ايام، به يک فرهنگ تبديل شده بود ؛ امّا فرهنگ سازى براى زيارت امام رضا عليه السلام، نياز به حرکت جديدى داشت. اين چنين است که در شرايط ديگر، شايد نتوانيم بگوييم که زيارت امام رضا عليه السلام، با فضيلت تر از زيارت جدّش امام حسين عليه السلام است.
نتيجه
از آنچه گذشت، معلوم شد که برشمردن فضيلتي همچون حج و عمره و يا افزون بر آن، اختصاص به زيارت امام حسين عليه السلام ندارد و براي اعمال ديگري نيز چنين فضايلي تصور شده است و دليل آن، نه کم
1.. عيون الحکم و المواعظ، ص۲۱۸.
2.. بحار الأنوار، ج۷۰ ص۱۹۱.
