60 . جنگ روانى از ديدگاه قرآن و سيره نبوى، غلامرضا قاسمى، كارشناسى ارشد علوم قرآن و حديث، مركز آموزش عالى تربيت مربّى عقيدتى ـ سياسى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، استاد راهنما: حجه الاسلام محمّدرضا آشتيانى، استاد مشاور: حجه الاسلام زين العابدين نجفى، 1380، 186ص.

بررسى جنگ روانى از ديدگاه قرآن و سيره نبوى، موضوع اين تحقيق توصيفى است. نگارنده، به منظور بررسى مسئله، به بيان فرضيه هايى
پرداخته است. وى نخست به بيان موضع اسلام در برابر جنگ روانى پرداخته و سپس روش استفاده جنگ روانى از نظر اسلام را شرح و بسط داده است.
سپس نگارنده، به چهار نتيجه كلّى رسيده است:
1 . استفاده از هر ابزارى در دو جهت مثبت و منفى امكان پذير است و جنگ روانى، يكى از اين ابزارهاست.
2 . اسلام، استفاده از هر وسيله مشروعى را در جهت نجات انسان و جامعه و هدايت آنها به سوى كمال، جايز مى شمارد و در مواردى از امكاناتى چون جنگ روانى نيز استفاده مى كند.
3 . در قرآن كريم نيز آياتى دالّ بر استفاده مطلوب از جنگ روانى براى مقابله جنگ روانى دشمن و خنثا كردن توطئه هاى آنان وجود دارد.
4 . در سيره نبوى هم موارد متعدّدى وجود دارد كه بر استفاده مطلوب از جنگ روانى صحّه گذارده است. بنا بر اين، مى توان اين نتيجه را گرفت كه از ديدگاه اسلام، از شيوه ها و روش هاى مشروع جنگ روانى مى توان در جهت سعادت انسان استفاده كرد و خطرها و تهديدهاى دشمن را برطرف ساخت.
اين پايان نامه، داراى يك مقدّمه و پنج فصل با بخش هاى مختلف است.
در مقدّمه، نخست به طرح كلّى مسئله و تاريخچه پيدايى و به كارگيرى موضوع پرداخته شده و سپس با بررسى آثار اوّليه، منابع اصلى تحقيق، به دو دسته تقسيم شده است: دسته اوّل، منابعى كه درباره جنگ روانى و تبليغات به بحث و بررسى پرداخته اند؛ دسته دوم، قرآن و كتب تفسيرى و تاريخى در مورد سيره نبوى . گفتنى است كه مفسّران و مورّخان يا به اين پديده اشاره اى نكرده اند و يا به طور استطرادى از آن
سخن به ميان آورده اند.
نگارنده، سپس در ادامه هدف تحقيق را بيان كرده و با بيان روش تحقيق، تعريف مفاهيم تحقيق، حدود و نقطه تمركز تحقيق، فوايد تحقيق و سازماندهى تحقيق، مقدّمه را به انجام رسانده است.
فصل اوّل از دو بخش تشكيل شده است. در بخش اوّل، معانى واژه هاى كليدى، مفهوم جنگ، جنگ روانى، معناى شايعه، معناى واژه تخريب، و معنا و مفهوم تبليغات توضيح داده شده، و در بخش دوم، تاريخچه به كارگيرى اصطلاح «جنگ روانى» توضيح داده شده است.
فصل دوم نيز دو بخش دارد: در بخش اوّل كه جنگ روانى از ديدگاه قرآن بررسى شده، به دو دسته از آيات اشاره شده و معناى بغى، فتنه و تشكيك در دين توسط منافقان، سپاهيان نامرئى، بدگمانى بر خدا، جنگ روانى عليه عهدشكنان، ايجاد جنگ روانى براى جلوگيرى از لغزش و كمك به تحقّق امر الهى، توضيح داده شده است.
فصل سوم، داراى دو بخش است: در بخش اوّل، نگاهى به جنگ روانى بر عليه سيره نبوى و اقدامات پيامبر صلى الله عليه و آله در مقابله با جنگ روانى دشمن كه در غزوات به كار مى گرفت، عنوان شده است.
فصل چهارم، درباره يكى از ابزارهاى مؤثّر در جنگ روانى، يعنى واژه «شايعه» است. محقّق، نخست، معناى شايعه پراكنى در عرف عمومى را بيان كرده و سپس به بررسى معناى شايعه در آيات قرآن كريم و سيره نبوى پرداخته و در ادامه، درباره انگيزه شايعه پراكنان، انواع شايعه و غلبه بر شايعه بحث نموده است و در پايان اين فصل، به يكى ديگر از ابزارهاى جنگ روانى ـ كه تبليغات منفى است ـ اشاره دارد و بر اين عقيده است كه اين حربه، بيشتر براى تخريب و ترور جايگاه شخصيت هاى ممتاز الهى استفاده مى شود.
فصل پنجم، درباره شيوه هاى كاربردى جنگ روانى بر عليه امّت اسلامى است كه اين فصل، خود در پنج بخش مطرح شده است. در بخش اوّل به توضيح يكى از راه هاى كاربردى اين موضوع، يعنى شبهه افكنى و ايجاد ترديد در باورهاى دينى مردم پرداخته و وارد توضيح معنا و مفهوم شبهه و مصداق هاى آن شده است.
در بخش دوم، به شيوه ديگر، يعنى تحريف در نصوص دينى اشاره شده و در بخش سوم، بدعت و تفسير به رأى و در بخش چهارم، به نااميد كردن مردم نسبت به آينده اسلام و انقلاب اشاره شده و در نهايت در بخش پنجم، استفاده از مفاهيم سيّال فرهنگ بيگانه و بسترسازى براى ورود آن از ديگر شيوه هاى كاربردى در جنگ روانى برشمرده شده است.