139
خردگرايي در قرآن و حديث

۳۰۰.امام صادق عليه السلام :هر كه خردمند باشد ، ديندار است و آنكه ديندار است ، وارد بهشت شود .

۳۰۱.ارشاد القلوب :در تورات موسى عليه السلام چنين نقل شده كه هيچ خردى مانند ديندارى نيست.

ر . ك : ص 85 «زنهار از كنار نهادن خردورزى ».

د : كمال دين

۳۰۲.پيامبر صلى الله عليه و آله :ديندارى آدمى به كمال نرسد؛ مگر آنكه عقلش كامل شود .

۳۰۳.پيامبر صلى الله عليه و آله :شيفته مسلمانى كسى مشو ، تا آنكه ببينى خردورزى او چگونه است .

۳۰۴.پيامبر صلى الله عليه و آله :شيفته مسلمانى كسى نشويد، مگر آنكه ميزان خردش را بدانيد .

۳۰۵.امام على عليه السلام :هر كه سه خصلت در او باشد، ايمانش كامل است : خرد ، بردبارى و دانش .

۳۰۶.امام على عليه السلام :ديندارى به اندازه خرد است و ميزان يقين، به ديندارى بسته است.

۳۰۷.امام كاظم عليه السلام :همان گونه كه قوام تن به جانِ زنده است ، قوام ديندارى هم به نيّت پاك است ، و نيّت پاك، جز با خرد، حاصل نشود .

ه : مكارم اخلاق

۳۰۸.پيامبر صلى الله عليه و آلهـ در پاسخ كسى كه پرسيد : عقل چيست و چگونه است ؟ چه چيزهايى از خرد پيدا شود و انواع عقل كدام اند ؟ ـ: خرد ، بازدارنده از نادانى است . نفْس ، به سان پليدترين چارپايان است و اگر مهار نشود ، حيران گردد . پس عقل ، بازدارنده از نادانى است . همانا خداوند، عقل را بيافريد و بدو فرمود: «روى آور». پس روى آورد ، و بدو گفت: «باز گرد». پس بازگشت . آن گاه خداوند به عزّت و جلال خويش سوگند ياد كرد كه : آفريده اى بزرگتر از تو و فرمانبرتر از تو نيافريدم . با تو شروع مى كنم و با تو باز مى گردانم؛ پاداش و كيفر ، از آنِ توست .
پسْ از خرد، بردبارى سرچشمه مى گيرد و از بردبارىْ دانش ؛ از دانش، رُشد، و از رشد، پاكدامنى، و از پاكدامنىْ امنيّت ، و از امنيّت ، آزرم ، و از آزرم ، متانت و سنگينى، و از متانت، تداوم بر خوبى ها و از تداوم بر خوبى ها پرهيز از بدى، و از پرهيز از بدى، پيروى از خيرخواه حاصل گردد .


خردگرايي در قرآن و حديث
138

۳۰۰.الإمام الصادق عليه السلام :مَن كانَ عاقِلاً كانَ لَهُ دينٌ، ومَن كانَ لَهُ دينٌ دَخَلَ الجَنَّةَ ۱ .

۳۰۱.إرشادُ القُلوبِ :في تَوراةِ موسى عليه السلام : لا عَقلَ كَالدّينِ ۲ .

د : كَمالُ الدّينِ

۳۰۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :ما تَمَّ دينُ إنسانٍ قَطُّ حَتّى يَتِمَّ عَقلُهُ ۳ .

۳۰۳.عنه صلى الله عليه و آله :لا يُعجِبَنَّكَ إسلامُ امرِىً?حَتّى تَنظُرَ ما مَعقولُ عَقلِهِ ۴ .

۳۰۴.عنه صلى الله عليه و آله :لا يُعجِبكُم إسلامُ رَجُلٍ حَتّى تَعلَموا كُنهَ عَقلِهِ ۵ .

۳۰۵.الإمام عليّ عليه السلام :ثَلاثٌ مَن كُنَّ فيهِ كَمُلَ إيمانُهُ : العَقلُ ، والحِلمُ ، والعِلمُ ۶ .

۳۰۶.عنه عليه السلام :عَلى قَدرِ العَقلِ يَكونُ الدّينُ ، عَلى قَدرِ الدّينِ تَكونُ قُوَّةُ اليَقينِ ۷ .

۳۰۷.الإمام الكاظم عليه السلام :كَما لا يَقومُ الجَسَدُ إلاّ بِالنَّفسِ الحَيَّةِ فَكَذلِكَ لا يَقومُ الدّينُ إلاّ بِالنِّيَّةِ الصّادِقَةِ ، ولا تَثبُتُ النِّيَّةُ الصّادِقَةُ إلاّ بِالعَقلِ ۸ .

ه : مَكارِمُ الأَخلاقِ

۳۰۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ لِمَن قالَ لَهُ : أخبِرني عَنِ العَقلِ ما هُوَ ؟ وكَيفَ هُوَ ؟ وما يَتَشَعَّبُ مِنهُ وما لا يَتَشَعَّبُ ؟ وصِف لي طَوائِفَهُ كُلَّها ـ: إنَّ العَقلَ عِقالٌ مِنَ الجَهلِ ، وَالنَّفسُ مِثلُ أخبَثِ الدَّوابِّ ، فَإِن لَم تُعقَل حارَت ، فَالعَقلُ عِقالٌ مِنَ الجَهلِ ، وإنَّ اللّه َ خَلَقَ العَقلَ فَقالَ لَهُ : أقبِل فَأَقبَلَ ، وقالَ لَهُ : أدبِر فَأَدبَرَ ، فَقالَ اللّه ُ تَبارَكَ وتَعالى : وعِزَّتي وجَلالي ، ما خَلَقتُ خَلقًا أعظَمَ مِنكَ ولا أطوَعَ مِنكَ ، بِكَ اُبدِئُ وبِكَ اُعيدُ ، لَكَ الثَّوابُ وعَلَيكَ العِقابُ . فَتَشَعَّبَ مِنَ العَقلِ الحِلمُ ، ومِنَ الحِلمِ العِلمُ ، ومِنَ العِلمِ الرُّشدُ . ومِنَ الرُّشدِ العَفافُ ، ومِنَ العَفافِ الصِّيانَةُ ، ومِنَ الصِّيانَةِ الحَياءُ ، ومِنَ الحَياءِ الرَّزانَةُ ، ومِنَ الرَّزانَةِ المُداوَمَةُ عَلَى الخَيرِ ، ومِنَ المُداوَمَةِ عَلَى الخَيرِ كَراهِيَةُ الشَّرِّ ، ومِن كَراهِيَةِ الشَّرِّ طاعَةُ النّاصِحِ ۹ .

1.الكافي : ۱ / ۱۱ / ۶ ، ثواب الأعمال : ۲۹ / ۲ كلاهما عن إسحاق بن عمّار .

2.إرشاد القلوب : ۷۴ .

3.تيسير المطالب : ۱۶۴ .

4.جامع الأحاديث للقمّي : ۱۳۶ .

5.مسند الشهاب : ۲ / ۸۸ / ۹۴۲ .

6.(۳۷۷ ـ ) غرر الحكم : ۴۶۵۸ ، (۶۱۸۳ و ۶۱۸۴) .

7.تحف العقول : ۳۹۶ عن هشام بن الحكم .

8.تحف العقول : ۱۵ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 507416
صفحه از 516
پرینت  ارسال به