خطر علمِ بدون عقل
به فرموده امام على عليه السلام :
العقل لم يجن على صاحبه قطّ والعلم من غير عقل يجنى على صاحبه ۱ .
خرد، هرگز، بر صاحبش جنايت نورزد؛ امّا دانشِ بدون خرد ، بر صاحب خويش جفا كند .
در جهان امروز، علم رشد كرده؛ ولى عقل كاهش يافته جامعه كنونى، مصداق اين فرمايش آن امامِ بزرگ است كه مى فرمايد:
من زاد علمه على عقله كان وبالاً عليه . ۲
آنكه دانش وى بر خردش افزون شود ، بارى بر او باشد .
و مصداق اين شعر
إذا كنت ذا علم و لم تك عاقلاًفأنت كذي نعل ليس له رجل۳
اگر دانشورِ بدون خردى، به سان كسى باشى كه نعل دارد، ولى پا ندارد .
امروز علم در اثر جدا شدن از عقل، به جاى آنكه عامل آرامش و آسايش و رشد و تكامل مادّى و معنوى جامعه بشر باشد، موجب ناامنى و اضطراب و فساد و انحطاط مادّى و معنوى انسانها گرديده است.
در جهان امروز، علم به صورت ابزارى درآمده براى رسيدن به مطامع سياسى و اقتصادى و لذايذِ مادّىِ جمعى رفاه طلب و مستكبر و بى عقل كه با استفاده از اين ابزارِ كارآمد ، بيش از هر زمان ديگر ، توده هاى مردم را به انحراف و استضعاف مى كشند.
تا علم در كنار عقل قرار نگيرد و عقل به موازات علم، رشد نكند، جامعه بشر روى آرامش و آسايش را نخواهد ديد، و به گفته امام على عليه السلام :
أفضل ما منّ اللّه سبحانه به على عباده علم و عقل، و ملك و عدل . ۴
برترين بخشش خداوند بر بندگانش دانش و خرد است و حكمرانى و عدالت پيشگى .
بنابر اين، علم در جهان امروز، بيش از هر وقت ديگر، نيازمند عقل است و كتاب «خِرد گرايى در قرآن و حديث» كه اينك در برابر شماست، بيش از هر زمان ديگر، كاربرد فرهنگى ، اجتماعى و سياسى دارد .
