فصل سوم: انواع نادانان

۸۷۱.امام على عليه السلام :مردان چهار دسته اند: مردى كه مى داند و به آگاهى اش علم دارد؛ چنين شخصى حقيقتا دانشمند است ، پس از او بپرسيد . مردى كه نمى داند و مى داند كه نمى داند ؛ او جوينده است، پس راهنمايى اش كنيد . مردى كه نمى داند و نمى داند كه نمى داند ؛ او نادان است، پس كنارش گذاريد . مردى كه مى داند و نمى داند كه مى داند ؛ او خواب است، پس بيدارش كنيد .

۸۷۲.امام صادق عليه السلام :مردان چهار دسته اند : مردى كه مى داند و مى داند؛ كه مى داند پس اين مرد، عالِم است، از او بياموزيد ؛ مردى كه مى داند و نمى داند كه مى داند ؛ اين شخص خواب است ، پس بيدارش كنيد ؛ مردى كه نمى داند و مى داند كه نمى داند ؛ او جاهل است ، پس تعليمش دهيد ؛ مردى كه نمى داند و نمى داند كه نمى داند ؛ او احمق است ، پس از او دورى كنيد .

پژوهشى درباره انواع نادانى

همان طور كه در اين روايات اشاره شده، انسان در معرفت حقايق، چهار حالت دارد كه هر يك از اين حالات، احكام و تكاليف ويژه اى براى فرد يا جامعه ايجاب مى نمايند، اين حالات عبارت اند از:

الفصل الثّالث: أصنافُ الجُهّالِ

۸۷۱.الإمام عليّ عليه السلام :الرِّجالُ أربَعَةٌ : رَجُلٌ يَدري ويَدري أنَّهُ يَدري فَذاكَ عالِمٌ فَاسأَلوهُ ، ورَجُلٌ لا يَدري ويَدري أنَّهُ لا يَدري فَذاكَ مُستَرشِدٌ فَأَرشِدوهُ ، ورَجُلٌ لا يَدري ولا يَدري أنَّهُ لا يَدري فَذاكَ جاهِلٌ فَارفُضوهُ ، ورَجُلٌ يَدري ولا يَدري أنَّهُ يَدري فَذاكَ نائِمٌ فَأَنبِهوهُ ^۱ .

۸۷۲.الإمام الصادق عليه السلام :الرِّجالُ أربَعَةٌ : رَجُلٌ يَعلَمُ ويَعلَمُ أنَّهُ يَعلَمُ فَذاكَ عالِمٌ فَتَعَلَّموا مِنهُ ، ورَجُلٌ يَعلَمُ ولا يَعلَمُ أنَّهُ يَعلَمُ فَذاكَ نائِمٌ فَأَنبِهوهُ ، ورَجُلٌ لا يَعلَمُ ويَعلَمُ أنَّهُ لا يَعلَمُ فَذاكَ جاهِلٌ فَعَلِّموهُ ، ورَجُلٌ لا يَعلَمُ ولا يَعلَمُ أنَّهُ لا يَعلَمُ فَذاكَ أحمَقٌ فَاجتَنِبوهُ ^۲ .