« وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الاْءِثْمِ وَالْعُدْوَ نِ^۱» ؛
يكديگر را در نيكى و پروا ، يارى كنيد و يكديگر را در گناه و تجاوز ، يارى نكنيد .

داورىِ فطرت هاى پاك

نتيجه معنايى كه از «خير» و «شر» و الفاظ و اصطلاحات مشابه آن ارائه گرديد ، اين است كه يكى از معيارهاى شناخت «خير» از «شر» ، «معروف» از «منكر» ، «بِر» از «اثم» ، و «احسان» از «اسائه» ، داورىِ فطرت هاى پاك و سالم است .
به عبارت ديگر ، احاديث اسلامى ، براى برطرف شدن ترديد در مورد خوبى يا بدى يك كار ، انسان را به داورىِ وجدان (فطرت) خويش ، ارجاع داده اند .
پيامبر خدا در اين باره مى فرمايند:
إنَّ الخَيرَ طُمَأنينَةٌ ، و إنَّ الشَّرَّ ريبَةٌ ؛ ^۲
نيكى ، [ مايه] اطمينان خاطر است و بدى ، [ مايه] ترديد و دو دلى.
نيز در سخنى ديگر مى فرمايند :
البِرُّ مَا اطْمَأَنَّ إلَيهِ القَلبُ وَ اطْمَأَنَّت إلَيهِ النَّفسُ ، وَ الإثمُ ما حاكَ فِى القَلبِ و تَرَدَّدَ فِى الصَّدرِ و إن أفتاكَ النّاسُ ؛ ^۳
نيكى ، آن است كه دل و جان نسبت به آن آرامش يابد ، و اثم (گناه) ، آن است كه در دل بچرخد و در سينه دچار ترديد باشد ، هر چند مردم به آن نظرمساعد دهند.

دعوت به مطلقِ «احسان»

كلمه «احسان» نيز در نگرش قرآنى و حديثى ، چنان معناى گسترده اى دارد كه تا فراگيرى تمام معناى خير ، امتداد مى يابد. ^۱ اسلام ، جامعه انسانى را به مطلق نيكوكارى ها دعوت كرده است:
«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الاْءِحْسَـنِ^۲» ؛
خداوند ، به دادگرى و نيكوكارى ، فرمان مى دهد .
از نگاه امام على عليه السلام، هر كارى كه «معروف» خوانده مى شود ، «احسان» نيز گفته مى شود :
كُلُّ مَعرُوفٍ إحسانٌ؛ ^۳
هر معروفى ، احسان است .

دعوت به مطلقِ «بِر»

واژه «بِرّ» ^۴ همانند واژه هاى: «خير» و «معروف» ، از نگاه قرآن و احاديث ، به همه عقايد ، اخلاق و اعمال نيك و شايسته گفته مى شود. ^۵ همچنان كه قرآن به نيكى و يارى بر نيكوكارى فرا مى خواند ، از «اثم (گناه)» برحذر مى دارد: