صفاتِ نيكو و كارهاى پسنديده ، يا ساير مكان ها و زمان ها و... ، بدون بركت اند ؛ بلكه مقصود ، آن است كه اين موارد ، بيش از ساير موارد از «بركت» برخوردارند .

4 . نقش ضدّ ارزش ها در رفتن بركت

همان گونه كه ارزش هاى اعتقادى ، اخلاقى و عملى در به وجود آمدن «خير» و «بركت» مؤثّرند ، ضدّ ارزش ها نيز در از بين رفتن «خير» و «بركت» نقش دارند؛ ليكن شمارى از ضدّ ارزش ها هستند كه تأثير و نقش بيشترى در از بين رفتن «خير» و «بركت» دارند؛ مانند: سوء نيّت ، خيانت ، شرابخوارى ، ظلم ، زنا ، و ترك امر به معروف و نهى از منكر ، كه به طور مشروح ، در فصل سوم خواهند آمد .

«أَلَمْ تَرَوْاْ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِى السَّمَـوَ تِ وَ مَا فِى الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَـهِرَةً وَ بَاطِنَةً؛^۱
آيا نديدند كه خداوند ، آنچه را در آسمان ها و آنچه را در زمين است ، براى شما مسخّر گردانيد و نعمت هاى آشكار و نهان خود را براى شما سرشار ساخت؟» .
اين آيه ، بيانگر آن است كه به انسان ، از درون ، «عقل» و «فطرت» و «قواى باطنى» ، و از بيرون ، «وحى» داده شده تا وى به يارى آنها ، راه كمالش را بپيمايد .
به عبارت ديگر ، آنچه در آسمان و زمين است ، در اختيار انسان قرار داده شده تا وى از بركات آنها براى تكامل خويش و رساندن خود به مقصد (انسانيّت ، كمال مطلق و لقاى خداوند) بهره بگيرد. به گفته حافظ شيرازى:

اى دل! به كوى عشق گذارى نمى كنى؟اسباب جمع دارى و كارى نمى كنى؟
ميدان به كام خاطر و گويى نمى زنىبازى چنين به دست و شكارى نمى كنى؟^۲
بنا بر اين ، همه ارزش هاى اعتقادى ، اخلاقى و عملى ، و همه آنچه در زمين و آسمان در اختيار انسان است ، داراى «خير» و «بركت» اند و اگر در متون اسلامى ، تنها شمارى از صفات و كارهاى نيكو ، «خير» شمرده شده است ، يا شمارى از مكان ها ، زمان ها ، حيوانات ، نباتات ، غذاها و آب ها ، مبارك (داراى بركت) به شمار آمده است ، به آن معنى نيست كه ساير