شكل كعبه

شكل كعبه ، تقريبا مربّع است و از سنگ هاى كبود محكمى ساخته شده و ارتفاع آن به شانزده متر مى رسد. امّا از حديث بالا رفتن على عليه السلام بر دوش مبارك پيامبر خدا در روز فتح مكّه و برداشتن و شكستن بت هايى كه روى كعبه بوده اند، بر مى آيد كه ارتفاع كعبه در آن زمان ، بسيار كمتر از حدّ فعلى آن بوده است.

طول ضلعى كه ناودان در آن قرار دارد و نيز طول ضلع رو به روى آن، ده متر و ده سانتى متر است و طول ضلعى كه درِ كعبه در آن قرار دارد و نيز طول ضلع مقابل آن ، دوازده متر است و درِ كعبه در ارتفاع دو مترى از سطح زمين ، واقع شده است.[۱]در رُكنى كه طرف چپِ در ـ نسبت به كسى كه مى خواهد وارد خانه شود ـ قرار دارد، حجر الأسود در ارتفاع يك متر و نيمى نصب شده است. حجر الأسود، سنگ سنگينى است كه شكل بيضىِ نامنظّمى دارد. رنگش سياه مايل به سرخ است و روى آن ، نقطه هاى سرخ و خطوط زرد رنگى قرار دارد كه بر اثر چسباندن قطعه هايى است كه از آن كَنْده شده بوده است. قطر حجر الاُسود ، سى سانتى متر است.

زواياى چهارگانه كعبه از قديم الأيام ، «رُكن» خوانده مى شده اند. زاويه شمالى را رُكن عراقى مى گويند و زاويه غربى را رُكن شامى و زاويه جنوبى را رُكن يَمانى و زاويه شرقى را كه حجر الأسود در آن قرار دارد، رُكن اَسوَد. فاصله ميان درِ كعبه و رُكن حجر الأسود را «مُلتزَم» مى گويند؛ زيرا شخص طواف كننده براى دعا و استغاثه، خود را ملتزم به ايستادن در آن جا مى كند.

ناودان بر ديوار شمالى قرار دارد و به «ناودان رحمت» موسوم است. سلطان سليمان عثمانى ، ناودانى را كه حجّاج بن يوسف تهيّه كرده بود، در سال ۹۵۴ ق ، به ناودانى از نقره تبديل كرد. سپس ، سلطان احمد در سال ۱۰۲۱ ق ، ناودانى نقره اى مينا كارى شده و منقوش به نقوش طلايى به جاى آن نصب كرد. در سال ۱۲۷۳ ق ، سلطان عبد المجيد عثمانى، ناودانى از طلا فرستاد كه به جاى ناودان قبلى نصب شد و تا كنون[۲]باقى است.

رو به روى ناودان، ديوار قوسى شكلى قرار دارد. دو طرف اين ديوار مقدّس به دو زاويه شمالى و غربى كعبه منتهى مى شود و به اندازه دو متر و سى سانتى متر با دو زاويه ياد شده، فاصله دارد.

ارتفاع اين ديوار ، يك متر و نيم و ضخامت آن ، يك متر است و قسمت داخلش با سنگ هاى مرمر ، پوشيده شده است. فاصله وسط اين قوس تا وسط ضلع كعبه ، هشت متر و ۴۴ سانتى متر است.

فضاى ميان اين ديوار و ديوار كعبه به نام «حِجر اسماعيل» موسوم است كه تقريبا سه متر آن ، داخل كعبه اى بود كه ابراهيم عليه السلام ساخت و بقيه آن ، آغل گوسفندان هاجر و فرزندش اسماعيل بود. گفته مى شود كه هاجر و اسماعيل، در حِجرْ مدفون هستند.

جزئيات تغييرات و مرمّت هايى كه داخل خانه صورت گرفته و همچنين ، آداب و تشريفات مربوط به خانه ، مطالبى است كه بحث از آنها در اين جا ضرورتى ندارد.