على عليه السلام ، كسى را كه بر رأى خويش پاى مى فشارد و از گوش فرا دادن به نظر ديگران سر برمى تابد ، براى اظهار نظر ، صالح و توانمند نمى داند و مى فرمايد :
لا رَأيَ لِمَنِ انفَرَدَ بِرَأيِهِ . ^۱
براى آن كه بر نظر خويش پاى مى فشارد ، رأيى نيست .
در حكمت ديگرى ، استبداد به رأى را از لغزشگاه هاى انديشه مى شمارد و مى فرمايد :
المُستَبِدُّ بِرَأيِهِ مَوقوفٌ عَلى مَداحِضِ الزَّلَلِ . ^۲
خود رأى ، بر لبه لغزش هاى انكارناپذير ، قرار دارد .
ايشان در سخنان ديگرى كه براى تبيين خشك انديشى و خودرأيى فرموده ، مى گويد :
المُستَبِدُّ مُتَهَوِّرٌ فِي الخَطَأِ وَالغَلَطِ . ^۳
خودرأى ، در اشتباه و خطاكارى بى باك است .
الاِستِبدادُ بِرَأيِكَ يُزِلُّكَ ويُهَوِّرُكَ فِي المَهاوي . ^۴
خودرأيى تو ، تو را لغزنده و بى پروا براى گرفتارى ها مى سازد .
مَن جَهِلَ وُجوهَ الآراءِ أعيَتهُ الحِيَلُ . ^۵ .
آن كه از گونه هاى آرا ناآگاه باشد ، نيرنگ ها ناتوانش خواهد ساخت .

زندگى انسان پيشنهاد كرده اند ، مورد بررسى قرار دهند ، اسلام را به عنوان تمدن برتر براى انسان ، برخواهند گزيد . بر همين اساس است كه قرآن ، فرمانروايى تمدن اسلامى را بر جهان در آينده پيشگويى مى كند .

پافشارى بر برخورد انديشه ها

امام على عليه السلام در تشويق به تبادل آرا و نقش آن در از بين بردن اختلاف ها و دستيابى به انديشه درست مى گويد :
اِضرِبوا بَعضَ الرَّأيِ بِبَعضٍ يَتَوَلَّدُ مِنهُ الصَّوابُ . ^۱
پاره اى از ديدگاه ها را با پاره اى ديگر نقد كنيد تا انديشه درست از آن برآيد .
در كلام ديگرى كه برخاسته از آگاهى و بينش است ، مى فرمايد :
^۲
آن كه بر آراى گوناگون خوش آمد گويد ، بر جاهاى اشتباه آگاهى پيدا مى كند .

زيان هاى روى برتابى از گفتگو

امامان معصوم عليهم السلام ، در كنار پافشارى بر چالش افكار براى دستيابى به انديشه درست ، به شدّت از فرجام استبداد به رأى و روى برتافتن از گفتگو براى دستيابى به افكار درست و استوارسازى آنها ، برحذر داشته اند . در ذيل ، به نمونه هايى از سخنان آنان در اين حوزه ، اشاره مى كنيم :