5. به گفته برخي از فقيهان اهل سنت، در آغاز اسلام، شخص مسافر، بين روزه گرفتن و افطار نمودن مخير بوده است، ولي پس از مدتي اين حكم، با حديثي از ابن عباس نسخ شده است. در اين حديث ميخوانيم:
خرج النبي صلي الله عليه و آله و سلم عام الفتح في رمضان فلما بلغ الكديد، أفطر الي آخر الشهر، فقيل: ان من الناس من صام، فقال مرتين: اولئك العصاة؛۱
پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در سال فتح مكه، از شهر بيرون رفت و چون به دشت رسيد، روزه خود را افطار نمود و اين وضعيت تا پايان ماه ادامه يافت. در اين اثنا، به حضرت گزارش رسيد که برخي از مردم روزه گرفتهاند و ايشان دو بار فرمود: اينان، عصيانگرند.
در صورت صحيح بودن سند اين خبر، ميتوان آن را دليل بر اين امر دانست كه عمل معصوم هم ميتواند ناسخ حديث باشد. نمونه بعدي نيز از همين قبيل است.
6 . بر اساس نقل برخي از محدثان از جمله شيخ صدوق، رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:
أفطر الحاجم و المحجوم؛۲
حجامت كننده و حجامت شونده، با اين كار، روزه خود را باطل ميكنند.
آنها نوشتهاند اين حديث، با حديث «احتجم رسول الله و هو صائم؛۳ رسول خدا، در حالي كه روزهدار بود، حجامت نمود»، نسخ شده است. ۴
البته اين سخن، آنگاه پذيرفتني است كه به لحاظ تاريخي ثابت شود، حجامت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در ماه رمضان، پس از صدور حديث «افطر الحاجم و المحجوم» بوده است؛ چنان كه برخي نوشتهاند صدور اين حديث، در سال هشتم و حجامت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در سال دهم بوده است. ۵
گفتني است با وجود اين، گاهي به رواياتي برميخوريم كه به موجب آنها، حجامت در ماه رمضان، مورد نهي است، ولي فقيهان، اين دسته از روايات را بر كراهت حمل كردهاند. ۶
7. به نوشته ابن قتيبه، بر اساس دستهاي از روايات، رسول خدا عليه السلام نماز ظهر و عصر و نيز نماز مغرب و عشا را با هم خواند و بين آن دو جمع نمود؛ در حالي كه در مدينه به سر ميبرد و از امنيت برخوردار بود.
1.. الصراط المستقيم، ج۳، ص۲۸۷.
2.. معاني الاخبار، ص۳۱۹.
3.. الاستبصار، ج۲، ص۹۰.
4.. دراية الحديث، ص۷۳.
5.. همان.
6.. ر.ک: جواهر الكلام، ج۱۶، ص۳۱۸.