به او توجه زيادي ميکرد. از اين رو، او را به نوشتن شرحي بر نهج‌البلاغه تشويق کرد. ابن ابي الحديد هم اين کتاب را به همراه مجموعه‌اي از اشعارش به نام سبع العلويات، که موضوع آن فتح خيبر و مدح پيامبر و علي عليه السلام بود، به همراه مرثيه‌هايي بر امام حسين( به ابن علقمي تقديم نمود، و از او صله زيادي دريافت کرد. مرتبه والاي نهج البلاغه از نظر ادبي باعث شده که ابن ابي الحديد پس از آشنايي با نهج البلاغه، شيفته آن شود و در نتيجه نسبت به أميرمؤمنان ارادت خاصي پيدا کند.
اين علاقه و ارادت، او را بر آن داشت تا با وجود اينکه سنّي مذهب بود، نسبت به شرح نهج البلاغه اهتمام ورزد و نتيجه اهتمام و تلاشش کتابي است که به شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد مشهور شده است ( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد: ج1 مقدمه). کتابي که در اين نوشتار سعي خواهيم کرد تا مهمترين ويژگيهاي آن را به بحث و بررسي بگذاريم.
ابن ابي الحديد، اثر جاودانه خود را در20 جزء به نام ابن علقمي وزير تأليف کرد. شهرت و معروفيت ابن ابي الحديد به سبب تأليف اين کتاب است. کتابي که مشتمل بر مجموعه عظيمي از ادب، تاريخ، کلام و فرهنگ اسلامي است. بر اساس گفته خودش، اين شرح را در اول رجب 644 ق آغاز کرد و در آخر صفر 649 ق به پايان رسانيد. از نکات تعجب برانگيز تدوين اين اثر، چنانکه خود او در آخر کتابش مي‌نويسد (شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد: ج20 ص349)، تدوين آن در 4 سال و 8 ماه است. اين مدت، با مدت خلافت امام علي عليه السلام مطابقت دارد. يکي ديگر از نکاتي که درباره شرح او قابل توجه است، اين است که او شرح خود را در زماني شروع کرد که قريب به پنجاه و هشت سال داشت ( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد: ج1 مقدمه ص12)، يعني در زماني که از کمال عقل و دانش و تجربه برخوردار شده و سرد و گرم روزگار را کشيده بود. بنابراين شرح او نيز به عنوان يکي از کاملترين آثار او به شمار خواهد رفت و از آنجا که او تعصب زيادي را در شرح خود بر نهج البلاغه و استفاده از منابع به کار نبرده است، ميتوان اثر او را از اهميت بالايي برخوردار دانست. اگرچه همين امر باعث شده است انديشمندان متعصب اهل سنّت کار او را بي ارزش قلمداد کرده و سعي در به فراموشي سپردن آن داشته باشند.
ويژگيهاي بارز شرح:
همانگونه که اشاره شد، اين شرح در بين شيعيان از آن حيث که نويسندهاش فردي سنّي است، ارزش و اهميت والايي دارد، اما فارغ از مذهب نويسنده، داراي ويژگيهايي است که آن را از ارزش و اعتبار بالايي برخوردار کرده و همچنان آن را به عنوان يکي از بهترين شروح نهج البلاغه مطرح ميکند. در اينجا چند ويژگي مهم آن را برمي شماريم:
1. استفاده از منابع فراوان، مهم و در برخي موارد متروک
ابن ابي الحديد، به اين دليل که مدتها سرپرست کتابخانههاي بغداد بود و نيز، کتابخانه ده هزار
