ففي بعض الموارد يفرط في نقل التاريخ حتي يمکن أن يجعلَ ما نقل تاريخاً مستقلاً، و کان عليه أن يقتصر علي المقدار المناسب للعنوان (بهج الصباغة: ج1 ص24).
خطبه چهل و ششم نهج البلاغه، که امام عليه السلام به هنگام عزيمت به شام و عبور از سرزمين کربلا، براي مقابله با معاويه ايراد نموده است، نمونه خوبي براي اين ويژگي به شمار ميرود. اين خطبه با اينکه کمتر از چهار سطر است، اما ابن ابي الحديد به واسطه پرداختن به جريان ورود امام عليه السلام به کربلا، و آنچه بين امام و اصحابش اتفاق افتاد، چندين صفحه به شرح واقعه، و همچنين نامه محمد ابن ابي بکر به معاويه پرداخته است (شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد: ج3 ص169ـ 190).
وي، در شرح خطبه 44، که کمتر از سه سطر است و امام عليه السلام در آن مصقلة بن هبيره را به خاطر سرپيچي از فرمان امام و فرار او به سمت معاويه، تقبيح ميکند، بيش از 30 صفحه، به تفصيل، اصل ماجرا و اتفاقات مربوط به آن را تبيين ميکند تا خواننده بتواند با آگاهي کامل از ماجرا، معنا و مفهوم سخن امام و و علت صدور آن سخن را، به خوبي درک کند (همان: ج3 ص119ـ151).
البته او براي گزارش وقايع و حوادث تاريخي و شناخت اخبار صحيح از سقيم و گزارشهاي واقعي از ساختگي، از دو روش به صورت همزمان و در کنار هم، استفاده ميکند. آن دو روش عبارت است از روش سندي و روش محتوايي؛ همانگونه که يک محقق براي استناد به يک حديث، هم درباره سند حديث، و هم درباره فهم معناي آن، تلاش ميکند تا بتواند به آن حديث اعتماد کند، ابن ابي الحديد نيز در گزارش وقايع تاريخي از اين دو روش بهره ميجويد تا با به کار گيري فنون فهم حديث به حقيقت معناي کلام امام دست پيدا کند.
ابن ابي الحديد، در تحقيقات تاريخي خويش،‌ ترکيبي از دو شيوه ، حديثي و تاريخي را به کار بسته است. توجه و دقت نظر وي در بررسي زنجيره (اسناد) يک خبر، براساس همان شيوه رايج در علم حديث و رجال (شيوه نقد سندي) است، ولي در روش دوم، ‌بررسي محتوايي ومتني اخبار و گزارشهاي تاريخي را نيز مدنظر دارد (مقاله روش‌شناسي تاريخي ابن‌ابي‌الحديد: مجله پژوهش حوزه، ش??و??).

7. توجه ويژه به فصاحت و بلاغت سخنان امام عليه السلام

با توجه به علاقه شخصي ابن ابي الحديد به ادبيات عرب، از مهمترين ويژگيهاي شرح نهج البلاغه وي توجه به جنبههاي ادبي نهج البلاغه است. شرح او، از نظر ادبي، شرحي بسيار منحصر به فرد است. ابن ابي الحديد شيفتگياش را به فصاحت و بلاغت بيانات و نگاشتههاي علي عليه السلام، در جاي جاي شرحش ابراز ميکند. يکي از معروفترين اعترافهاي او، وقتي است که نامه امام عليه السلام به عبدالله بن عباس را شرح ميکند؛ نامهاي که امام عليه السلام، پس از تصرف مصر به دست سپاهيان معاويه، به ابن عباس نوشته است. او، در آنجا مينويسد: