ازلى بودن و ابدى بودن او و علم و نيرو و قدرت و بردبارى و بزرگوارى و جود و عطا و كبريايى او دارد .
هر گاه مؤذّن بگويد : اللّه أكبر ، در واقع مى گويد : خدا آن موجودى است كه آفريدن و فرمان دادن ، مختصّ اوست ^۱ و با اراده اوست كه آفرينش انجام گرفت و هر چيزِ خلق ، از اوست و بازگشت خلق ، به سوى اوست . او ، اوّل است و پيش از هر چيز ، از ازل بوده است ؛ و آخر است و بعد از هر چيز هست و ابدى است ؛ و آشكار است و فراتر از هر چيز و ادراك ناشدنى (دست نيافتنى) است ؛ و پنهان و در دل هر چيز است ( / و پنهان تر از هر ناپيدايى است) و اندازه ندارد ؛ و تنها او باقى است و جز او ، همه چيز فانى است.
معناى دومِ اللّه أكبر ، اين است كه خدا بر آنچه بوده و خواهد بود ـ پيش از آن كه بود شود ـ دانا و آگاه است .
معناى سومِ اللّه أكبر ، اين است كه خداوند بر هر چيزى تواناست ؛ بر هر كارى كه بخواهد ، قدرت دارد ؛ نيرومند به قدرت خويش است ؛ بر آفريدگانش اقتدار دارد ، به ذات خود ، قوى است ؛ قدرتش بر همه اشيا ، سايه افكنده است ؛ [و] هر گاه چيزى را حكم (اراده) كند ، فقط به آن مى گويد : «باش» و آن ، موجود مى شود.
معناى چهارمِ اللّه أكبر ، اين است كه خداوند ، بردبار و كريم است . او [در برابر معصيت انسان ها] چنان بردبارى مى ورزد كه تو گويى [از آن ]خبر ندارد ، و چنان گذشت مى كند كه تو گويى [آن را ]نمى بيند ، و چنان

نمازتان بپردازيد كه نماز ، ستون دين شماست.
هر گاه بگويد : «حىَّ على الفلاح» ، در واقع مى گويد : اى امّت محمّد! خداوند درهاى رحمت را به روى شما گشوده است . پس برخيزيد و سهم خود را از رحمت برگيريد تا در دنيا و آخرت سود ببريد.
هر گاه بگويد : «اللّه أكبر ، اللّه أكبر» ، در واقع مى گويد : بر خويشتن رحم آوريد ؛ زيرا كارى باارزش تر از نماز براى شما سراغ ندارم . پس فقط به نمازتان بپردازيد ، پيش از آن كه پشيمانى دامنگيرتان شود.
و هر گاه بگويد : «لا إله إلاّ اللّه » ، در واقع مى گويد : اى امّت محمّد! بدانيد كه من امانت هفت آسمان و هفت زمين را به گردن شما نهادم . اگر مى خواهيد ، روى آوريد و اگر مى خواهيد ، پشت كنيد ، كه هر كس نداى مرا اجابت كند ، سود برده است و هر كس نداى مرا اجابت نكند ، به من زيانى نمى رساند. ^۱

۳۱.امام حسين عليه السلام :در مسجد نشسته بوديم كه مؤذّن ، بالاى مناره رفت و گفت : «اللّه أكبر ، اللّه أكبر» . در اين هنگام ، امير مؤمنان على بن ابى طالب عليه السلام ، گريست و ما نيز با گريه او گريستيم. چون مؤذّن اذانش را تمام كرد، فرمود: «آيا مى دانيد كه مؤذّن چه مى گويد؟».
گفتيم : خدا و پيامبر او و وصىّ پيامبر او بهتر مى دانند .
فرمود : «اگر بدانيد كه او چه مى گويد ، كم خواهيد خنديد و بسيار خواهيد گريست! جمله اللّه أكبرِ او ، معانى بسيار دارد :
يكى اين است كه اللّه أكبرِ مؤذّن ، حكايت از قديم بودن خداوند و