بررسي اشعار كتاب « الكافي » - صفحه 538

على عليه السلام بود ، و پس از ايشان ، ابو رافع ، سلمان فارسى و ... نخستين مجموعه هاى روايى را گرد آوردند ، ولى در زمان امام باقر و امام صادق عليهماالسلام «اصول اربعمئة» گرد آمد و «كتب اربعه» از ميان آن اصول ، پديدار گشت ۱ كه نخستين و كامل ترين آنها ، كتاب شريف الكافى از ثقة الاسلام ابو جعفر محمّد بن يعقوب كلينى رازى (م 328 يا 329 ق) بود .
بسيارى از دانشمندان ، اين تعبير را درباره الكافى اظهار كرده اند كه «مانندش نوشته نشده است» . ۲
نجاشى (م 450 ق) ، كلينى را «أوثق» و «أثبتِ» مردمان دانسته و تصريح كرده كه كلينى براى تأليف الكافى ، بيست سال وقتْ صرف كرده است . ۳ به تعبير علامه مجلسى رحمه الله ، كلينى ، مقبول و ممدوح خاص و عام و كتابش ، الكافى ، بهترين و بزرگ ترين كتاب نگاشته شده فرقه ناجيه (= شيعه) است . ۴
گرايش هاى ادبى مرحوم كلينى ، از عناوين برخى تأليفات مفقود وى ، همچون : «رسائل الأئمّة عليهم السلام » و كتاب «ما قيل فى الأئمّة عليهم السلام من الشعر» ۵ و نيز از نثر مسجّع ديباچه كتاب شريف الكافى ۶ نمودار است .
اين نوشتار ، عهده دار تحقيق و بررسى اشعار كتاب شريف الكافى است . اين ابيات ، از اصول ، فروع و روضه الكافى گردآوردى و ترجمه شده اند و تا جايى كه ممكن بوده ، سعى شده تا منابع و مصادر ابيات ، معرّفى شوند . ترتيب ذكر ابيات در

1.براى آگاهى بيشتر ، ر.ك : تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام ، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۸ .

2.الكافى ، ج ۱ ، ص ۲۶ ـ ۲۸ .

3.رجال النجاشى ، ص ۳۷۷ .

4.مرآة العقول فى شرح أخبار آل الرسول ، ج ۱ ، ص ۳ .

5.ر. ك : رجال النجاشى ، ص ۳۷۷ . مقايسه شود با گفته قاضى نوراللّه شوشترى «از آثار كلينى است ... كتاب اشعارى كه در مدح اهل بيت عليهم السلام گفته» (مجالس المؤمنين ، ج ۱ ، ص ۴۵۳) .

6.ر. ك : الكافى ، ج ۱ ، ص ۲ ـ ۳ .

صفحه از 554