بررسي اشعار كتاب « الكافي » - صفحه 542

و كاشانه ام ، بى آبرويم (آبرويم را پيش او مى گذارم) .
11 . امام صادق عليه السلام نيز در همين باب ، به اين ابيات استشهاد جسته اند :

وإذا بُليتَ ببَذْل وَجْهِكَ سائلافابْذِلْه للمتكرّمِ المِفْضالِ
انّ الجواد إذا حَباكَ بموعدٍأعطاكه سَلِسا بغير مِطالِ
وإذا السؤال مع النوالِ قَرَنْتَهرجحَ السؤالُ وخفَّ كلُّ نَوالِ .۱
يعنى : آن گاه كه به جهت درخواست از ديگران ، آبروى خويش را وامدار آنها مى كنى ، نزد انسانى بخشنده و بزرگوار چنين كن ؛ چرا كه او هرگاه تو را وعده اى دهد ، بدون سهل انگارى ، به انجامش مى رساند . [ولى بدان كه] درخواست از ديگران ، هر چند به بخشش فراوان بينجامد [موجب سرشكستگى است] و هيچ بخششى با آن برابرى نمى كند .
ابيات از ابوالعتاهيه (م 211 يا 218 ق) است . ابوالفرج اصفهانى ، بيت نخست را آورده ، ولى هر سه بيت آن را ابوالعتاهيه ، آورده است . ۲
ابشيهى در المستطرفات و در بيت پايانى ، به جاى «قَرنتَه» ، «وزنته» آورده است . ۳ فيض كاشانى نيز در بيت نخست ، به جاى «بُليت» ، «ابتليت» ، و در بيت پايانى ، به جاى «قرنته» ، «وزنته» آورده است . ۴
12 . موسى بن بكر مى گويد : بارها از امام كاظم عليه السلام شنيدم كه اين بيت را انشاد مى فرمود :

فَإنْ يَكُ ـ يا اُمَيمُ ـ علىَّ دَيْنٌفَعِمرانُ بن موسى يَستدينُ .۵

1.الكافى ، ج ۴ ، ص ۲۴ .

2.همان ، ص ۲۵ .

3.الأغانى ، ج ۴، ص ۱۴ ؛ ابوالعتاهية ، اشعاره و اخياره ، ص ۲۸۹ .

4.المستطرف فى كلّ فن مستظرف ، ج ۲ ، ص ۴۲ .

5.الوافى ، ج ۱۰ ، ص ۴۲۴ .

صفحه از 554