2. الأوائل، ابو منذر هشام بن محمّد سائب كلبى نسّاب (م204ق) . ۱ گفته شده كه نخستين تأليف در اين باره است. ۲
3. الأعلاق النّفيسه، ابن رسته، ابوعلى احمد بن عمر (قرن 3ق) (ليدن: بريل، 1309ق / 1891م)، در صفحات 191 تا 200، به نقل اوّليات پرداخته است. ۳
4. المصنّف من الأحاديث و الآثار، عبد اللّه بن أبى شيبه (م235ق)، به كوشش مختار احمد ندوى (بمبئى، 1401ق / 1980م)، بخشى از كتاب خود را به ذكر نخستين ها اختصاص داده است.
5. المعارف، ابن قتيبه دينورى (م276ق)، به كوشش ثروت عكاشه (قاهره، 1380ق / 1960م)، بخشى از كتاب خود را به نخستين ها اختصاص داده است. ۴
6. كتاب الأوائل، ابوبكر احمد بن عمرو بن ابى عاصم شيبانى (206 ـ 278ق). ۵ نسخه هاى خطّى آن در دار الكتب ظاهريّه در دمشق، ۶ كتاب خانه غازى خسروبيك در سارايوو ۷ و كتاب خانه تيموريّه در قاهره موجود است . ۸ نسخه هاى چاپى آن ، با تحقيق عبد اللّه جبورى (بيروت: مكتب الإسلامى، چاپ اوّل 1405ق)، محمّد عجمى (كويت: دار الخلفاء، چاپ اوّل 1405ق) و محمّدسعيد بسيونى زغلول (بيروت: دارالكتب العلميّة، چاپ اوّل 1407ق) موجود است.
1.الفهرست، ابن نديم، ص۱۰۲؛ رجال النجاشى، ص۴۳۴؛ كشف الظّنون، ج۱، ص۱۷۸؛ معجم الاُدباء، ج۱۹، ص۲۸۹؛ الذّريعة، ج۲، ص۴۷۲ و ج۱۶، ص۲و ج۱۷، ص۲۶۹؛ هدية العارفين، ج۲، ص۵۹۰؛ معجم رجال الحديث، ج۲۰، ص۳۳۶.
2.كتاب الأوائل، ص ۲۹۴.
3.ص۱۹۱ ـ ۲۰۰.
4.ص۵۵۱ ـ ۵۵۸.
5.سير أعلام النّبلاء، ج۱۳، ص۴۳۰ ـ ۴۳۹؛ شذرات الذّهب، ج۲، ص۳۶۶ ـ ۳۶۷؛ الأعلام، ج۱، ص۱۸۹.
6.فهرست ظاهريّه، ص ۱۸.
7.الفهرست، ج ۱، ص ۳۴۸.
8.استدراكات على تاريخ التّراث العربى، ص ۴۰۲ ـ ۴۰۳.
