اخبار ايران باستان اختصاص داشته است. ۱
17. أوائل، اسحاق بن سليمان اسراييلى. ۲
18. اخبار الأوائل، حسن بن عبد اللّه لغوى (ابوهلال عسكرى) (زنده در 395ق). ۳ گفته اند كه نخستين تأليف برجاى مانده در موضوع اوّليات است ۴ كه مطلب درستى نيست؛ ولى مى توان گفت كه مهم ترين و اثرگذارترين نگارش در اين موضوع به شمار مى رود. ۵ ابوهلال عسكرى، اين كتاب را در شعبان 395ق، به پايان رسانده است. نسخه خطّى آن در كتاب خانه سيّدناصرحسين در شهر لكهنو موجود بوده، و به كوشش محمّد سيّد وكيل به سال 1385ق / 1966م، در مدينه به چاپ رسيده است. جلال الدّين سيوطى و عبد الرحمان عتايقى، اين كتاب را خلاصه كرده اند و با تحقيق وليد قصّاب و محمّد مصرى، به سال 1401ق، در شهر رياض به چاپ رسيده است. ۶
19. لطائف المعارف، ابومنصور عبد الملك بن محمّد بن اسماعيل نيشابورى (350 ـ 429ق)، ۷ كه بخش اوّل كتاب، به اوّليات اختصاص دارد و به تصحيح و تحقيق ابراهيم ابيارى و حسن كامل صيرفى (مصر: دار احياء الكتب العربيّة، به كوشش: ذى يونغ، ليدن: بريل، 1867م) به چاپ رسيده است.
20. كتاب الأوائل، سعيد بن سعدون عطّار. ۸
1.معجم الاُدباء، ج۱۸، ص۲۷۰.
2.إيضاح المكنون، ج۲، ص۲۷۵.
3.كشف الظّنون، ج۱، ص۱۹۹؛ هدية العارفين، ج۱، ص۲۷۳؛ معجم المطبوعات العربيّة، ج۲، ص۱۳۲۷؛ الذّريعة، ج۱، ص۳۵۷؛ ذيل كشف الظّنون، ص۲۱؛ الأعلام، ج۲، ص۱۹۶؛ نهج الحق و كشف الصّدق، ص۳۵۷ ـ ۳۵۸.
4.محاضرة الأوائل و مسامرة الأواخر، ص۶۷ ـ ۶۸.
5.دايرة المعارف بزرگ اسلامى، ج۱۰، ص۴۰۹.
6.تاريخ الأدب العربى، ج۱، ص۱۳۲؛ ذيل بروكلمان، ج۱، ص۱۹۴.
7.كشف الظّنون، ج۲، ص۱۵۵۴؛ معجم المطبوعات العربيّة، ج۱، ص۶۵۹.
8.الفهرست، ابن نديم، ج۱، ص۱۹۷.
