الفصول العلیه

کتابی مختصر در بیان فضائل امیرالمؤمنین(ع) و دیگر امامان(ع)

حاج شیخ عباس قمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) این کتاب را در یک مقدمه و سیزده فصل و خاتمه نگاشته. مجموعه ای است مختصر در فضایل حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام که محدث قمی به عنوان منتخبی از کتب فضایل فراهم آورده، و در آن از آیات و احادیث و اشعار و سخنان دانشمندان اهل سنت بهره گرفته است. و به مناسبت اشاره ای کوتاه به فضایل دوازده امام و جد بزرگوارشان حضرت ابو طالب علیهم السلام کرده است. مؤلف در مقدمه با ذکر احادیثی چند درباره نویسندگان فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام «هرکه بنویسد فضیلتی از فضایل علی بن ابی طالب علیهماالسلام را، پیوسته ملائکه از برای او استغفار می کنند مادامی که از آن نوشته، نشانی بوده باشد» و چند حدیث دیگر، کتاب را به مؤمنین هدیه می کند. سپس کتاب را با مقدمه ای درباره جلوگیری خلفای اموی وعباسی از نشر فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام، چند حکایت تاریخی درباره توجه برخی سلاطین به مقامات آن حضرت، آغاز می شود و سپس، منتخبی از قصائد سبع علویات عبد الحمید بن ابی الحدید همراه با توضیح کوتاه در موارد مهم، اشعاری از سید اسماعیل حمیری با توضیحات مهم و لازم و قصیده حسین بن احمد (مشهور به ابن حجاج) را می آورد. ذکر فضایلی از مناقب خوارزمی؛ سخن در زهد امام علی علیه السلام؛ کلام ابن ابی الحدید در فهرستی از فضایل آن حضرت علیه السلام؛ حدود چهل آیه درباره ایشان (از جمله: آیه تطهیر، مباهله، سوره هل اتی، مودّت و قربی)؛ پنج حدیث در شأن حضرتش (از جمله: حدیث غدیر، منزلت، طیر)؛ حدود سی مورد از فضایل امام (ازجمله: سبقت در اسلام، اخوت با پیامبر، فتح خیبر، هدایای الهی به علی بن ابی طالب، علم برتر، اخبار از غیب، زهد، عبادت، سخاوت، حسن خلق، تواضع، شجاعت، فصاحت، استجابت دعا، معجزات فراوان، عفو، تدبیر، ولادت در خانه کعبه)؛ اشاره ای به جناب فاطمه بنت اسد؛ اجمالی در فضایل اهل بیت و فرزندان حضرتش؛ اشاره ای به اولاد حضرتش؛ و سخنی کوتاه درباره حضرت ابو طالب و اشعار وی و اثبات ایمان آن بزرگوار، از مطالبی هستند که در این کتاب آمده است. قلم نویسنده، ساده و روان و در عین اختصار، استناد و اعتبار مطالب چشمگیر است؛ در کنار این ویژگی رعایت تنوع (آیه، حدیث، شعر فارسی و عربی، تاریخ) برای رعایت حوصله خواننده در خور توجه است. چه نیکوست ساداتی که در روز عید غدیر خود را ملزم به هدیه دادن کرده اند این کتاب یا کتبی در این موضوع را هدیه دهند تا فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام که قابل احصا نیست نشر یابد.

کتاب بحر فضل تو را آب بحر کافی نیست

که تر کنی سر انگشت و صفحه بشماری

برخی از چاپهای فصول العلیه

۱. چاپ سنگی سیدمرتضی و میرزا علی اصغر و آقا مشهد، مدرسه رضویه، ۱۳۳۲، تهران؛

۲. نسیم کوثر، ۱۳۸۳ش، قم؛

۳. کتابفروشی یحیی برقعی، کتابفروشی برادران صحفی، و افست همان توسط نشر طلا به سال ۱۳۷۶ ش؛

۴. مؤسسه در راه حق، ۱۳۶۵ش، قم؛

منابع:

دفتر آفتاب، دبیر خانه سال ولایت مقاله الفصول العلیه از عبد الحسین طالعی؛ سایت زخ.چخد

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی