مسئله نسخ در كتاب « الكافي » و ديدگاه كليني - صفحه 43

امام مى افزايد :
نَزَلَتْ هَذِهِ الآيةُ فِى أَهْلِ الذِّمَّةِ ثُمَّ نَسَخَهَا قَوْلُهُ عز و جل :«قَاتِلُواْ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الأَْخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُواْ الْجِزْيَةَ عَن يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ»۱؛۲اين آيه ، در باره اهل ذمّه نازل شده است، سپس آن را به وسيله اين آيه ، نسخ نمود كه فرمود: با كسانى از اهل كتاب كه به خدا و روز بازپسين ايمان نمى آورند، و آنچه را خدا و فرستاده اش حرام گردانيده اند ، حرام نمى دارند و متديّن به دين حق نمى گردند، كارزار كنيد، تا با [كمال ]خوارى به دست خود جزيه دهند .
در اين روايت صحيحه، به صراحت سخن از نسخِ آيه : «وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا» ، به وسيله آيه : «قَاتِلُواْ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الأَْخِرِ» به ميان آمده است.
2. در روايت كلينى، حسن بن جهم مى گويد. امام رضا عليه السلام از من پرسيد: در باره ازدواج مرد مسلمانى كه زن مسلمان دارد، با زن نصرانى چه مى گويى؟ گفتم: جايز نيست؛ چراكه خداوند مى فرمايد: «وَلَا تَنكِحُواْ الْمَشْرِكَاتِ حَتَّى يُؤْمِنَّ» . ۳ حضرت فرمود: در باره اين آيه چه مى گويى كه مى فرمايد: «وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ»۴ عرض كردم: آيه «وَلَا تَنكِحُواْ الْمَشْرِكَاتِ ...» آيه «وَالْمُحْصَنَاتُ ...» را نسخ كرده است. حضرت تبسّم فرمود و سكوت نمود. ۵
شايد بتوان گفت: آيه سابق نمى تواند آيه لاحق را نسخ كند؛ زيرا در نسخ ، شرط است كه ناسخ ، متأخّر از منسوخ باشد. از مفسّران شيعه ، علّامه طباطبايى به اين نكته

1.سوره توبه ، آيه ۲۹ .

2.الكافى، ج ۵ ، ص ۱۰ .

3.سوره بقره ، آيه ۲۲۱ .

4.سوره مائده ، آيه ۵ .

5.الكافى ، ج ۵ ، ص ۳۵۷ .

صفحه از 72