5. طبق روايتى كه كلينى از امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام نقل مى كند، آيه «فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَآ أَنتَ بِمَلُومٍ»۱ به وسيله آيه «وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنفَعُ الْمُؤْمِنِينَ»۲ نسخ شده است ؛ بلكه آيه دوم ، بيانگر وقوع بدا در تعذيبى است كه بنا بود صورت گيرد .
بر اساس اين روايت فرموده اند:
إِنَّ النَّاسَ لَمَّا كَذَّبُوا بِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله هَمَّ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى بِهَلاكِ أَهْلِ الأَرْضِ إِلاّ عَلِيّاً فَمَا سِوَاهُ ثُمَّ بَدَا لَهُ فَرَحِمَ الْمُؤْمِنِينَ ثُمَّ قَالَ لِنَبِيهِ صلى الله عليه و آله ... ؛۳چون مردم ، پيامبر خدا را تكذيب نمودند، خداوند اراده نمود تا همه مردم روى زمين را به جز على عليه السلام نابود نمايد . سپس بدا حاصل شد و خداوند به مردم رحم نموده و به پيامبر صلى الله عليه و آله دستور داد تا... .
در اين جا دو سخن وجود دارد: يكى در باره نسخ آيه اوّل است كه برخى ادعا كرده اند و ديگرى در باره بَدائى است كه در روايت آمده است. بايد توجّه داشت كه روايت از حيث ارزيابى ، صحيح است و به راحتى نمى توان آن را ناديده گرفت، از اين رو بايد به نحوى توجيه مقبول نمود.
در خصوص نسخ آيه، با توجّه به محتواى خود آيه، حقيقت اين است كه آيه دوم در مقام تسلّى پس از تسلّى است و به گفته برخى از صاحب نظران علوم قرآنى ، موارد دو آيه مختلف است. ۴ چنان كه در شأن نزول آيه مى گويند: هنگامى كه آيه نخست نازل شد پيامبر صلى الله عليه و آله بسيار محزون شد و مؤمنان گمان كردند وحى ، قطع و عذاب الهى قطعى شده است، تا اين كه آيه دوم نازل شد و موجب آرامششان گرديد. ۵
با اين سخن بَداى در آيه نيز معنا پيدا مى كند ، يعنى تمام زمينه هاى تعذيب فراهم
1.سوره ذاريات ، آيه ۵۴ .
2.سوره ذاريات ، آيه ۵۵ .
3.الكافى ، ج ۸ ، ص ۱۰۳ .
4.التمهيد فى علوم القرآن، ج ۲، ص ۴۰۹.
5.مجمع البيان، ج ۹، ص ۲۴۳؛ تفسير نمونه، ج ۲۲، ص ۳۸۲.
