مصادر حديث

مصدر اصلى اين حديث ، كتاب شريف الكافى است ؛ ولى مرحوم شيخ صدوق نيز آن را در كتاب التوحيد خود ، با يك واسطه به نام «علىّ بن احمد بن محمّد بن عمران دقّاق» ، از كلينى نقل نموده است ^۱ و متن حديث در اين دو كتاب ، تفاوت هايى جزيى با هم دارند .
سپس ، مرحوم علّامه مجلسى در مجموعه گران سنگ بحار الأنوار ، اين حديث را از كتاب التوحيد شيخ ، نقل نموده است . ^۲

نگاهى اجمالى به محتواى حديث

همان گونه كه اشاره شد ، اين حديث شريف در ميان محقّقان به «حديث حدوث اسماء» مشهور شده است و علّت اين اشتهار ، بيشتر به آن خاطر است كه كلينى در كتاب الكافى آن را در ذيل بابى به عنوان «باب حدوث الأسماء» آورده است .
در اين حديث نورانى ، عمدتا از يك مبحث بسيار مهمّ اعتقادى ـ كلامى و همچنين تا حدودى فلسفى ، با عنوان «ماهيّت اسماى الهى و ارتباط طولى و يا عرضى آنها با همديگر» بحث شده است و در آن ، ابتدا به ماهيّت يك اسم جامع (كه برخى از محقّقان از آن اسم به عنوان «اُمّ الأسماء» ياد نموده اند) اشاره گشته و سپس به چگونگى انشعاب اسماى اركانيّه و بعد از آن ، به انشعاب ديگر اسماىِ حُسناى پروردگار متعال از آن پرداخته شده است .
البتّه ، همان گونه كه بيشتر محقّقان و شارحان در ذيل اين حديث شريف گفته اند ، مراد از اسم در اين حديث ، اسماى لفظيّه و يا به عبارتى ديگر ، الفاظى نيستند كه ما آنها را به زبان مى آوريم ؛ بلكه مراد از اسماى الهى در اين حديث ، معانى حقيقيّه اى