پژوهشي درباره حديث « حدوث اسماء » در « الكافي » - صفحه 194

در اين روش ، تضعيف راوى تنها به خاطر نصّ تضعيف (خواه از ناحيه امام معصوم عليه السلام و خواه از ناحيه يكى از علماى متقدّم رجالى) و يا نصّ دالّ بر برخى از عيوب ديگر ، همچون فساد عقيده و مذهب ، انفراد و شذوذ اخبار منقوله از شخص و يا امثال آن است و در كتب مربوط به پردازش اين نظريّه ، الفاظى براى تضعيف و توثيق (هر دو) بيان شده است . ۱
امّا با گذر از اين مبناى مشهور ، امروزه محقّقان و برخى از اصوليان نكته سنج ، بر اين باورند كه در بررسى اعتبار يك حديث ، علاوه بر آن كه بايد محتواى آن حديث را از منظرهاى مختلف (همچون : قراين نقلى و عقلى و شيوع آن مفهوم در نقل هاى معتبر ديگر و...) بررسى نمود ، در بررسى اعتبار سندى آن نيز بايستى همه قراين و احوال مرتبط را (چه در خصوص فرد فرد راويان و چه در خصوص مجموعه سند حديث) به دقّت بررسى نمود .
به عنوان نمونه ، حقير نگارنده ، با تأمّلى نسبتا كوتاه در ميان طرفداران اين نظريّه (كه به نظر نگارنده ، قدماى مكتب حديثى شيعه نيز ، اعمّ از رجالى و محدّث و اصولى ، تقريبا تا زمان قبل از تقسيم بندى حديثى مشهور ، با همين مسلك با ميراث حديثى راويان برخورد مى نموده اند) ، برخى از مشخّصه ها و عواملى را كه در واقع به عنوان معيارها و شاخص هاى مهمّ در توثيق و تضعيف راويان حديث ، استخراج نموده ام ، به اجمال به عرض مى رسانم :

عوامل معيارهاى مهمّ توثيق افراد در منابع رجالى

1 . كثرت راويان ثقه از شخص مورد نظر ؛
2 . اعتماد راويان ثقه به آن شخص ، در نقل ميراث حديثىِ راويان ديگر ؛
3 . مدح و توثيق راويان در مورد آن شخص ، بويژه از ناحيه همعصران و نزديكان

1.ر . ك : عدّة الاُصول ، ج ۱ ، ص ۱۴۲ ؛ تنقيح المقال ، ج ۱ ، ص ۲۱۰ - ۲۱۱ ؛ مقباس الهداية ، ج ۲ ، ص ۳۰۳ .

صفحه از 230