پژوهشي درباره حديث « حدوث اسماء » در « الكافي » - صفحه ۲۲۴

مخلوقات كتمان نمود و آن اسم ، همان اسم اعظم الهى و يا حقيقت «هو» است .
ولى آن سه جزء ديگر ، يا دلالت بر تقديس خداوند دارند ، مثل علىّ ، عظيم و... يا دلالت بر علم او دارند و يا دلالت بر قدرت پروردگار متعال . از هر كدام از اين سه قسم ، چهار ويژگى منشعب مى گردد :
آن كه بر تقديس و تنزيه او دلالت دارد : يا مطلقا هم بر تنزيه ذات و هم صفات و هم افعال او دلالت دارد ، تنها بر تنزيه ذات دلالت دارد ، يا تنها بر تنزيه صفات و يا تنها تنزيه افعال .
آن كه بر علم پروردگار متعال دلالت دارد : يا مطلق است ، يا علم به جزئيّات است (مثل سمع و بصر) ، يا علم ظاهر است و يا علم باطن .
آن كه بر قدرت او دلالت دارد نيز : يا از نوع رحمت ظاهره است ، يا رحمت باطنه ، يا غضب ظاهره و يا غضب باطنه .
بنا بر اين دوازده ركن اساسى تشكيل مى شود كه از هر كدام از اين اركان دوازده گانه ، اسامى ديگر الهى منشعب مى گردند . ۱

۴ . ديدگاه چهارم

اين ديدگاه را خود علّامه مجلسى ارائه نموده است كه خلاصه آن چنين است :
آن اسم اوّل ، اسم جامعى است كه بر كُنه ذات پروردگار و همه صفات كماليّه او دلالت دارد و از آن ، چهار اسم جامع ديگر منشعب مى شوند ، كه هر يك از آنها به يك حقيقت خاصّى دلالت دارند . يكى از آن اسماى چهارگانه ، بر ذات احديّت ، دومى بر همه صفات ثبوتيّه ، سومى بر همه صفات سلبيّه تنزيهيّه و چهارمى بر همه صفات افعال او دلالت دارد .
چهار اسم اركانيّه ، از آن اسم اوّل صادر مى شود كه سه مورد اخير ، واسطه بين

۱.ر . ك : مرآة العقول ، ج ۲ ، ص ۲۷ - ۳۲ .

صفحه از ۲۳۰