ديدگاه كليني درباره حديث ضعيف - صفحه 87

بسيارى از احاديث او ، مرسل (منقطع الاسناد) هستند.
كشّى ، خود بدين نكته ، راه برده و آن را گوشزد كرده است . ۱ روشن است كه در آن روزگار كه ابن ابى عمير آن چنان احاديث را روايت مى كرد ، هيچ يك از شيعيان ، به جهت آن بر وى خرده نمى گرفت و نمى گفت كه احاديث مرسل وى ، شايسته پذيرش نيست ؛ بلكه بر عكس ، همگان ، احاديث را مى پذيرفتند و بدان عمل مى كردند . ۲
در آن روزگاران ، گرچه اعتماد به روايات مرسل ، خود ، نوعى نكته تضعيفگر به شمار مى آمد ، ولى همين نكته نيز استثناهايى داشت. اگر مرسل از بزرگانى بود كه سخن وى شايسته در نگريستن و اعتماد بود ، مراسيل وى پذيرفته مى شد و كسى بدان خدشه اى نمى زد.
سررشته چنين عملكرد را براى نخستين بار ، در روزگار امام صادق عليه السلام بايد جست. بر پايه حديثى از امام صادق عليه السلام ايشان روا مى دانستند كه راويان ، احاديثى را كه از ايشان مى شنيدند ، از پدرشان روايت كنند. ۳ روشن است راويانى بودند كه روزگار امام باقر عليه السلام را درك نكرده بودند ، امّا بر پايه اين اجازه امام عليه السلام ، حديث آنان از امام باقر عليه السلام شايسته پذيرش بود.

1.. همان ، ج ۲ ، ص ۸۵۴ (و ذهبت كتب ابن أبى عمير ، فلم يخلص كتب أحاديثه ، فكان يحفظ أربعين جلدا فسمّاه نوادر ، فلذلك يوجد أحاديث متقطعة الأسانيد ) .

2.. الفهرست ، نجاشى ، ش ۸۸۷ (فلهذا أصحابنا يسكنون إلى مراسيله ) .

3.. الكافى ، ج ۱ ، ص ۵۱ (ما سمعت منّى فاروه عن أبى) . كسانى مى پنداشتند كه اين اجازه امام عليه السلام ، تنها ويژه راويانى است كه روزگار هر دو امام عليهم السلام را درك كرده و از هر دو بزرگوار حديث شنيده باشد . از بخش آغازين روايت و پرسش ابوبصير ، شايد اين گونه برداشت شود ؛ امّا در بخش دوم روايت ، روى سخن امام با جميل است. جميل بن دراج ، از ياران امام صادق و امام كاظم عليهماالسلام است كه در روزگار امام رضا عليه السلام در گذشته است (رجال النجاشى ، ش ۳۲۸) . روشن است كه جميل ، امام باقر عليه السلام را نديده و از آن حضرت ، حديثى نشنيده بود . دليلى نيز در دست نيست كه نشان دهد اين اجازه امام ، تنها ويژه روزگار ايشان بوده است .

صفحه از 102