آنان سود برده است ، حسن بن عبّاس بن حريش است . كلينى در كتاب الحجّة ، بابى گشوده است با نام «باب فى شأن إنّا أنزلناه فى ليلة القدر و تفسيرها» ۱ و همه مطالب كتاب حسن بن عبّاس با نام «كتاب إنّا أنزلناه فى ليلة القدر» را در اين باب گنجانده و از هيچ راوى ديگرى نيز در اين باب ، روايت نكرده است.
نجاشى ، درباره حسن بن عباس مى گويد : «ضعيف جدّا» و درباره كتاب وى : «و هو كتاب ردى الحديث ،مضطرب الألفاظ» . ۲ و ابن غضائرى در سخنى تندتر ، درباره وى چنين آورده است: «ضعيف ، روى عن أبى جعفر الثانى عليه السلام ، فضل انا أنزلناه فى ليلة القدر ، كتابا مصنفا فاسد الألفاظ . تشهد مخائله على أنّه موضوع و هذا الرجل لا يلتفت إليه و لا يكتب حديثه» . ۳
از ديگر راويان ضعيفى كه كلينى از كتاب هاى آنان بهره برده است ، اين چند تن اند : «إسحاق بن محمّد نخعى» ، ۴ «سهل بن زياد» ، «محمّد بن على أبو سمينه» و... . ۵
كلينى ، از كتاب سكونى (راوى مشهور اهل سنّت) نيز دست كم نزديك به 450 روايت نقل كرده است . در بيشتر اين روايت ها ، حسين بن يزيد نوفلى ، از سكونى ، كتابش را گزارش مى كند . نگاه كلينى به روايت از سكونى ، چگونه بوده است؟
چنين مى نمايد كه از نگاه او اگر فلان نگاشته يك راوى ـ هر چند عامى ، ضعيف يا فاسد المذهب باشد ـ نزد ياران امامان عليهم السلام معتبر بوده است يا پيشينيان ، بدان اعتماد مى كرده اند ، مى توان از آن كتاب گزارش كرد و احاديث آن را به عنوان حكم شرعى ، به كار بست. در چنين مواردى ، اعتماد اجمالى به كتاب ، جاى بررسى ريزبينانه
1.. الكافى ، ج ۱ ، ص ۲۴۲ ـ ۲۵۳ .
2.. رجال النجاشى ، ش ۱۳۸ .
3.. معجم رجال الحديث ، ج ۵ ، ص ۳۶۱ .
4.. نجاشى ، درباره وى مى نويسد : «و هو معدن التخليط ، له كتب فى التخليط» (رجال النجاشى ، ش ۱۷۷) .
5.. ر. ك : به : مقدمه برنامه دراية النور ، از استاد محمّد جواد شبيرى كه در اين بخش ، از آن فراوان سود جسته ايم .
