ديدگاه كليني درباره حديث ضعيف - صفحه 97

الصحيحة عن الصادقين عليهم السلام . ۱
بر سر اين كه خواست كلينى از واژه «الآثار الصحيحة» چه بوده است ، گفتگوهاى بسيار ميان حديث پژوهان در گرفته است. راست ، آن است كه براى شناخت مراد وى ، بايد نخست به همه كاربردهاى اين واژه در الكافى بنگريم و سپس كاربردهاى ديگر آن را در چهار سده نخست و بويژه در ميان ديگر محدّثان قمى ، باز كاويم و از پس كنار هم نهادن همه اين نشانه ها ، به خواست كلينى از اين واژه راه يابيم . كلينى در يك جاى ديگر از الكافى نيز اين واژه را براى توصيف برخى احاديث به كار برده است. وى در فروع الكافى («كتاب المواريث» ، باب 25) روايتى را مى آورد كه بر پايه آن ، جدّ ، يك ششم از مال مرده را به دست خواهد آورد. وى پس از اين روايت چنين مى نگارد :
هذا قد روى و هى أخبار صحيحة الا اجماع العصابة أن منزلة الجدّ منزلة الأخ من الأب ، يرث ميراث الأخ . ۲
در آن روايت ، حكمى بر خلاف اجماع شيعيان به چشم مى خورد ؛ امّا با اين حال ، كلينى ، آن اخبار را صحيح مى خواند. اين عملكرد به چه معناست؟چنان مى نمايد كه صحيح در اين جا ، اين نكته را مى رساند كه اين احاديث ، از امامان عليهم السلام صادر شده است. سياق سخن كلينى ، نشان دهنده آن است كه با وجود ناسازگارى اين روايت ها با اجماع اماميه ، وى هرگز نمى پذيرد كه اين روايت ها بر ساخته باشد يا كسى چنين پندارد كه امامان عليهم السلام آن را نگفته اند. اين شيوه ، چنان كه در جاى خود آمده است ، شيوه فراگير نصّ گرايان قم بوده است.
آنها هرگز به جهت خدشه اى در متن روايت ، آن را بر ساخته نمى خواندند ، در حالى كه هم رديفان آنها در بغداد ، مانند سيد مرتضى ، از بر ساخته خواندن برخى

1.. اصول الكافى ، ج ۱ ، ص ۴۹ .

2.. همان ، ج ۱ ، ص ۱۱۶ .

صفحه از 102