است . ۱ اين كتاب ، تنها مجموعه اى روايى نيست ؛ بلكه دائرة المعارفى از علوم مختلف است كه در برگيرنده صد كتاب در موضوعات مختلف : فقه ، احكام ، آداب ، علل شرايع و . . . است . از اين كتاب ، آنچه امروز در دست ماست ، تنها يازده كتاب است كه در دو جلد ، به چاپ رسيده است . ۲
المحاسن ، از بهترين كتاب هاى روايى شيعه به شمار مى آيد و برخى اهميت و اعتبار اين كتاب را در رديف كتب اربعه دانسته اند . قاضى نور اللّه شوشترى (م 1091 ق) در جواب دشمنان شيعه كه منابع شيعيان را منحصر در چهار كتاب مى شمردند ، مى گويد : «اين صحيح نيست و كتاب هاى شيعيان بيش از اين است» . او سپس بخشى از كتاب هاى شيعه را بر مى شمرد و ضمن آنها از كتاب المحاسن برقى نيز نام مى برد . ۳
علّامه مجلسى ، كتاب المحاسن برقى را از اصول معتبره شيعه مى داند . ۴ شيخ صدوق و كلينى نيز بر كتاب المحاسن اعتماد كرده و روايات بسيارى را از آن نقل مى كنند . ۵ شيخ صدوق در آغاز كتاب من لا يحضره الفقيه مى گويد :
من احاديث اين كتاب را از منابع مطمئن ، كه در ميان فقهاى شيعه مشهور است و به آن استناد و مراجعه مى كنند ، گرفته ام . . . مانند المحاسن ، نوشته احمد بن ابو عبد اللّه برقى ... . اين كتاب ، از اصول اوّليه شيعه و از كتاب هايى است كه سند من به آنها معروف است . ۶
25 . كتب ثلاثين يا الفقه المكمّل ، ۷ حسين بن سعيد بن حمّاد كوفى اهوازى
1.الذريعة ، ج ۱۶ ، ص ۲۹۷ .
2.رجال النجاشى ، ص ۷۶ .
3.اين كتاب ، يك بار در دو جلد ، به كوشش دار الكتب الإسلاميه (قم ، ۱۳۷۱ ش) منتشر شده است و بار ديگر ، به همّت مجمع جهانى اهل بيت ، تحقيق و در دو جلد به چاپ رسيده است .
4.مصائب النواصب (به نقل از مقدمه المحاسن ، ج ۱ ، ص ۱۰) .
5.بحار الأنوار ، ج ۱ ، ص ۲۷ .
6.مقدمه المحاسن ، ج ۱ ، ص ۳ .
7.كتاب من لا يحضره الفقيه ، ج ۱ ، ص ۴ .
